Vỏ hạt điều từng được cho là phần bỏ đi của ngành sản xuất điều nhân nhưng mô hình nền kinh tế tuần hoàn đã thay đổi mọi thứ, biến phụ phẩm này thành một nguồn lợi kinh tế lớn. Vỏ hạt điều (CNS) từng bị vứt bỏ thành rác thải, nay chuyển thành nguồn dầu sinh học mang lại lợi nhuận cao.

Ông Cường, đồng sáng lập nhà máy sản xuất dầu CNS tại tỉnh Bình Phước, tiết lộ rằng ép vỏ hạt điều để sinh ra dầu vỏ hạt điều có thể được chưng cất để thu cardanol. Cardanol được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp, bao gồm các lớp phủ, vật liệu chống mài mòn, keo và vecni. Đồng thời, phụ phẩm chiết xuất từ quá trình chưng cất cũng có thể sử dụng như một lựa chọn giá rẻ thay thế cho than đá. “Chúng tôi xuất khẩu dầu vỏ hạt điều sang các thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và châu Âu”, ông cho biết thêm các ngành công nghiêp phụ phẩm ngành hạt điều rất béo bở nhưng cạnh tranh đang tăng nhanh do ngày càng nhiều doanh nghiệp đặt chân vào lĩnh vực này.

Ông Tạ Quang Huyến, tổng giám đốc công ty Hoàng Sơn 1, nhán mạnh rằng giá vỏ hạt điều năm 2022 cao gấp 3 lần so với những năm trước. Giá tăn giúp tỷ trọng doanh thu CNS trong tổng doanh thu của công ty tăng gấp đôi, từ 10% lên 20%, và bù đắp thiệt hại do giá hạt điều giảm. “Tất cả các bộ phận của cây điều, từ thân cây cho tới vỏ hạt điều, đều có thể sinh lời”, ông ước tính các sản phẩm chiết xuất từ vỏ hạt điều, bao gồm dầu vỏ hạt điều và phụ phẩm, ở mức khoảng 400 triệu USD, chiếm khoảng 15% tổng giá trị của ngành điều.

Việt Nam có nhiều lợi thế trên thị trường dầu vỏ hạt điều do gần như không có đối thủ cạnh tranh hiện nay, theo ông Huyến. Ấn Độ - một nước sản xuất lớn khác – chỉ sản xuất dầu vỏ hạt điều phục vụ nhu cầu trong nước. Một doanh nghiệp sản xuất dầu vỏ hạt điều tại tỉnh Đồng Nai cho biết công ty đã sản xuất 2.000 tấn phụ phẩm cho tiêu dùng nội địa và xuất khẩu 6.000 tấn dầu vỏ hạt điều hàng năm. Các điều kiện sản xuất – kinh doanh thuận lợi trong năm 2022 nhờ giá dầu vỏ hạt điều đang trên đà tăng do nhu cầu quốc tế cao. Không may là công ty không thể mở rộng sản xuất do không có điều kiện tài chính để đầu tư vào các dây chuyền sản xuất mới.

Một doanh nghiệp khác ước tính mỗi tấn điều thô có khoảng 300kg hạt điều và 700kg vỏ hạt điều, từ đó có thể chiết xuất xấp xỉ 154kg dầu vỏ hạt điều. Doanh nghiệp cho hay cardanol, một thành phần trong dầu vỏ hạt điều, có thể được sử dụng trong các lớp phủ trên các công trình biển, trong các vật liệu chịu nhiệt, ăn mòn và áp suất, và trong các thành phần trong thiết bị điện tử. Bất chấp khả năng sinh lời của cardanol, phần lớn doanh nghiệp trong nước chỉ tập trung vào dầu vỏ hạt điều và không quan tâm tới chưng cất để sản xuất cardanol. Các doanh nghiệp để mất phân khúc sản phẩm này vào tay các doanh nghiệp Trung Quốc – những người nhập khẩu vỏ hạt điều để sản xuất cả dầu vỏ hạt điều và tách cardanol từ đó.

Một doanh nghiêp khác lại nhấn mạnh chi phí thiết bị chiết xuất rất cao là nguyên nhân chính khiến ngành cardanol thiếu đầu tư. Ngoài ra, chỉ một số ít doanh nghiệp nội địa bước vào sản xuất pellet từ vỏ hạt điều – một loại hàng hóa dễ vận chuyển và có thể bổ sung vào danh mục xuất khẩu gỗ pellet.

Ông Vũ Trọng Khải, một chuyên gia độc lập về chính sách nông nghiệp, cho rằng tất cả phụ phẩm nông lâm ngư nghiệp, bao gồm vỏ hạt điều, đều có thể mang lại lợi nhuận lớn trong mô hình nền kinh tế tuần hoàn. Đáng tiếc là chỉ có một số ít doanh nghiệp trong nước có định hướng chuyển phụ phẩm thành một sản phẩm thương mại hoàn chỉnh, dẫn tới giảm biên lợi nhuận. Thực tế, công nghệ cần thiết cho chế biến phụ phẩm nằm trong tầm với và các doanh nghiệp có thể dễ dàng mua từ các nước phát triển. “Mỗi ha đất nông nghiệp trong nền kinh tế tuần hoàn có thể mang lại 1 tỷ đồng hàng năm. Trong khi đó, cùng diện tích chỉ mang lại 300 triệu đồng trong các ngành công nghiệp công nghệ thấp”. Ông kêu gọi các doanh nghiệp thay đổi tư duy và theo đuổi mô hình nền kinh tế tuần hoàn để cải thiện khả năng sinh lời và giảm tác động môi trường. Ông cũng kêu goi các cơ quan chức năng đề ra các chính sách thuận lợi để thúc đẩy chuyển đổi xanh.

Theo VNS