Philippines liên tục đối mặt với một cuộc khủng hoảng gạo quốc gia trong vài tháng gần đây, khi giá gạo tăng liên tục và lạm phát chạm mức 6,7% vào tháng 9/2018, mức cao nhất tại nước này trong vòng 9 năm. Bất chấp nhập khẩu gạo đã được tiến hành ngay từ đầu năm và tổng thống Rodrigo Duterte không chấp nhận tình trạng thiếu hụt gạo nội địa, giá gạo vẫn leo thang không kiểm soát. Các cuộc đấu thầu nhập khẩu gạo gần đây được kỳ vọng sẽ mang lại nguồn cung gạo đủ lớn để giải quyết tình hình.

Theo thông báo chính thức của NFA, phiên đấu thầu mới nhất nhằm nhập khẩu “203.000 tấn gạo hạt dài 25% tấm theo hợp đồng G2G với Thái Lan và Việt Nam, các nước đang có biên bản thỏa thuận về thương mại gạo với Philippines”. Bà Maria Mercedes Yacapin, chủ tịch Hội đồng NFA về quy trình G2G, đã đọc thư từ chính phủ Thái Lan trong thời gian mở thầu: “TOR, ngay cả sau khi sửa đổi, vẫn khó có thể tuân thủ nên DFT sẽ không tham gia vào hoạt động G2G này”.

Việt Nam cũng gửi thư và đề cập tới những khó khăn trong đáp ứng TOR , cũng được đọc trong thời gian mở thầu: “Bạch Ngọc Vân, phó tổng giám đốc Tổng công ty Lương thực miền Nam Việt Nam (Vinafood II) cho biết họ không thể đáp ứng điều khoản tham chiếu nên sẽ không tham gia phiên đấu thầu này”, đại diện NFA cho hay. Vinafood II là doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam. Người phát ngôn NFA  Rex Estoperez cho biết TOR lần này “ngặt nghèo” hơn để giải quyết các lo ngại từ các lô gạo nhập khẩu trước đó, bao gồm các vấn đề an toàn và sức khỏe.

Mặc dù các khó khăn cụ thể trong TOR mà Thái Lan và Việt Nam đề cập không được thông báo chi tiết, người phát ngôn NFA Gerry Imperial cho rằng thời gian giao hàng ngắn là quan ngại chính của hai nước. Thư ký các vấn đề nông nghiệp Emmanuel F. Pinol cũng xác nhận rằng Thái Lan và Việt Nam không thể cam kết giao hàng trước ngày 15/12. “Họ đang đàm phán để đưa thời hạn 15/12 ra khỏi hợp đồng và đề xuất thời hạn giao hàng vào cuối tháng 12, với các hoạt động vận chuyển bắt đầu từ ngày 15/12”.

Đợt đấu thầu nhập khẩu 203.000 tấn gạo này là phàn còn lại từ đợt đấu thầu mở mà NFA tổ chức ngày 18/10 để mua 250.000 tấn. “Với phần lớn giá thầu cao hơn mức giá trần của NFA là 428,18 USD/tấn, chỉ 47.000 tấn được dành cho 3 nhà cung cấp chào bán với mưc giá thấp hơn mức giá trần trên”. Ba nhà cung cấp vào thời điểm đó là Vinafood 1, Vinafood 2 và Thai Capital Crops Co Ltd. NFA cho biết một đợt đấu thầu khác cho 203.000 tấn gạo sẽ được lên lịch trong thời gian tới.

Mặc dù thất bại trong lần này nhưng giá gạo Philippines sẽ không bị tác động mạnh bởi 47.000 tấn gạo đã cập cảng Philippines vào tháng 11 và giá gạo tại nước này đang giảm.

Một cuộc họp tiền đấu thầu cũng đã được NFA tổ chức với hy vọng tăng số nhà thầu tham dự khi Philippines nhập khẩu thêm 500.000 tấn gạo. “Họp tiền đấu thầu giúp các nhà thầu tiềm năng hiểu rõ về các điều khoản trong TOR liên quan đến vấn đề nhập khẩu”, NFA cho biết. 13 công ty đến từ Singapore, Việt Nam, Thái Lan, Pakistan, và UAE đã tham gia phiên họp tiền đấu thầu. Hoạt động mở thầu dự kiến diễn ra vào ngày 20/11 tới. “250.000 tấn gạo sẽ không giao hàng muộn hơn 31/12; 250.000 tấn còn lại sẽ không giao hàng muộn hơn 31/1/2019”.