Vượt qua những thách thức hậu đại dịch, ngành công nghiệp gỗ phục hồi mạnh mẽ với kim ngạch xuất khẩu kỷ lục, khẳng định vị thế của Việt Nam trong số các nhà cung cấp hàng đầu thế giới. Kết thúc năm 2025 đầy biến động, ngành công nghiệp gỗ Việt Nam - trụ cột của nền kinh tế nông nghiệp - đang trên đà đạt giá trị xuất khẩu 17,3 tỷ USD, đánh dấu con số cao nhất trong lịch sử và sự phục hồi hoàn toàn sau suy thoái hậu Covid-19.

Kỷ lục xuất khẩu được viết lại

Theo số liệu ngành, gỗ và các sản phẩm gỗ của Việt Nam hiện có mặt tại hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ. Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu vẫn là năm thị trường hàng đầu, chiếm hơn 90% tổng giá trị xuất khẩu của ngành. Bất chấp những thách thức như vấn đề truy xuất nguồn gốc, lo ngại về gỗ lậu, điều tra chống bán phá giá và chính sách thuế đối ứng của Mỹ, ngành này vẫn đạt doanh thu 16,3 tỷ USD vào giữa tháng 12 - con số này đảm bảo vị trí hàng đầu trong ngành nông nghiệp và nằm trong top 7 ngành xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Việt Nam cũng đã vươn lên vị trí thứ 5 toàn cầu về tổng giá trị xuất khẩu gỗ và đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Trung Quốc, về xuất khẩu các sản phẩm gỗ cao cấp như đồ nội thất và ngoại thất.

Theo Cục Lâm nghiệp và Bảo vệ rừng (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ngành công nghiệp gỗ của Việt Nam đã ghi nhận sự tăng trưởng liên tục trong 24 năm qua, thường xuyên phá vỡ kỷ lục của chính mình. Từ chỉ 219 triệu USD vào năm 2000, xuất khẩu gỗ đã tăng vọt lên 16 tỷ USD vào năm 2022. Sau khi giảm mạnh xuống còn 13,5 tỷ USD vào năm 2023 do tác động hậu đại dịch, ngành công nghiệp này đã phục hồi mạnh mẽ vào năm 2024 và dự kiến ​​sẽ đạt mức cao kỷ lục vào năm 2025.

Dự báo từ Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Công nghiệp gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) cho thấy giá trị xuất khẩu cuối năm của ngành đạt 17,3 tỷ USD. Ngoài ra, thặng dư thương mại vẫn ở mức cao. Năm 2023, sản phẩm gỗ tạo ra thặng dư 11,33 tỷ USD; năm 2024, con số này tăng lên 13,55 tỷ USD, chiếm 75,7% thặng dư thương mại của ngành nông nghiệp. Tính đến ngày 15/12/2025, thặng dư thương mại của ngành gỗ đã đạt 13,3 tỷ USD.

Chuyển đổi chiến lược thúc đẩy khả năng phục hồi

Các chuyên gia cho rằng thành công này là nhờ chuỗi giá trị hoàn chỉnh và hiệu quả của ngành. Khác với các ngành nông nghiệp khác tập trung vào xuất khẩu nguyên liệu thô, ngành công nghiệp gỗ Việt Nam chú trọng vào chế biến sâu, xuất khẩu các sản phẩm hoàn thiện. Chiến lược tìm nguồn cung ứng cũng có sự thay đổi đáng kể: gỗ trồng trong nước hiện chiếm ưu thế trong sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào gỗ nhập khẩu và nghiêm cấm khai thác rừng tự nhiên. Các doanh nghiệp gỗ Việt Nam cũng thể hiện khả năng thích ứng cao, đặc biệt là trước những bất ổn toàn cầu như thuế đối kháng của Mỹ. Nhiều doanh nghiệp đã lựa chọn hy sinh lợi nhuận để giữ chân đơn đặt hàng, đồng thời tích cực theo đuổi các nền tảng thương mại điện tử quốc tế để đa dạng hóa nguồn thu.

Ông Huỳnh Lê Đại Thắng, Giám đốc Công ty TNHH Gỗ Nghĩa Sơn, chia sẻ rằng bốn năm trước, công ty ông bắt đầu khai thác kênh bán hàng nội thất thông qua các nền tảng lớn như Amazon, Walmart và Wayfair. Sự chuyển hướng này đã nhanh chóng mở rộng thị trường và thúc đẩy doanh số bán hàng. Năm 2025, doanh thu xuất khẩu của Nghĩa Sơn tăng 40%, với sự gia tăng mạnh mẽ các đơn đặt hàng từ Mỹ. Công ty đã xuất khẩu hơn 1.000 container trong năm nay, với các đơn đặt hàng đã được thực hiện đến tháng 5 năm 2026. Theo ông Thắng, hầu hết các doanh nghiệp gỗ Việt Nam hoạt động theo mô hình bán buôn B2B. Tuy nhiên, trong thị trường cạnh tranh gay gắt, người mua quốc tế gây áp lực lên nhà sản xuất về giá cả, khiến họ chỉ còn là những nhà sản xuất đơn thuần không có giá trị thương hiệu. “Nếu doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc vào thương mại điện tử, họ có thể mở rộng quy mô nhanh chóng và tạo ra những đột phá”, ông Thắng cho biết, dẫn chứng một doanh nghiệp gỗ Trung Quốc đã tăng doanh thu trực tuyến từ con số 0 lên 400 triệu đô la chỉ trong bốn năm.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch HAWA, nhấn mạnh rằng xây dựng thương hiệu và thiết kế là yếu tố thiết yếu cho sự thành công trực tuyến. Trong không gian thương mại điện tử, sản phẩm độc đáo, nguyên bản là điều bắt buộc - không phải là thiết kế sao chép hay sản xuất theo hợp đồng. Về lâu dài, ông nói thêm, các doanh nghiệp nên đoàn kết để xây dựng hệ thống phân phối toàn cầu mạnh mẽ. Điều này có thể bao gồm các công ty thương mại điện tử chuyên dụng hỗ trợ các nhà sản xuất địa phương trong việc quản lý và tối ưu hóa doanh số bán hàng quốc tế.

Đảm bảo tương lai bằng chính sách, đổi mới và phát triển bền vững

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh rằng để đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu mới, đặc biệt là về gỗ hợp pháp và các rào cản kỹ thuật liên quan đến nguồn gốc và khí thải, ngành công nghiệp phải đổi mới tư duy và mô hình hoạt động. Trong giai đoạn 2025-2030, ông kêu gọi các hiệp hội thương mại hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các trở ngại, tham gia hoạch định chính sách và mở rộng sang các thị trường mới. Ông cũng kêu gọi họ phát triển các sản phẩm có giá trị cao và định hình một ngành chế biến gỗ minh bạch, thân thiện với môi trường và phù hợp với nhu cầu ngày càng tăng của toàn cầu.

Theo VNS