Ngành cá tra Việt Nam đã thể hiện sức bật đáng kể và chiến lược đa dạng hóa thị trường thành công, với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 181 triệu USD trong tháng 9 năm 2025, tăng 5% so với tháng 9 năm 2024. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng giá trị xuất khẩu 9 tháng đầu năm 2025 đạt gần 1,6 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm trước. Sự tăng trưởng này ngày càng được thúc đẩy bởi các hiệp định thương mại ưu đãi và sự chuyển dịch chiến lược sang các sản phẩm giá trị cao hơn.

CPTPP nổi lên là động lực tăng trưởng hàng đầu

Khối thị trường thuộc Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã trở thành khu vực tăng trưởng quan trọng nhất của ngành.

• Xuất khẩu sang các thị trường CPTPP trong tháng 9 tăng mạnh 34% so với cùng kỳ năm trước, đạt 29 triệu USD.
• Tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra sang khối CPTPP trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 262 triệu USD (ngoại suy từ 242 triệu USD tính đến tháng 8), đạt mức tăng trưởng chung khoảng 36%. Nhật Bản là một điểm sáng trong khối, với kim ngạch xuất khẩu trong 9 tháng đầu năm đạt 34 triệu USD, tăng 14%. Mức thuế quan gần bằng 0 theo thỏa thuận mang lại cho cá tra Việt Nam lợi thế rõ rệt về giá so với các loài cá thịt trắng đối thủ.

Tín hiệu trái chiều tại các thị trường chính

Trong khi Việt Nam đa dạng hóa, các thị trường truyền thống chính lại cho thấy kết quả kinh doanh trái chiều:

• Trung Quốc và Hồng Kông vẫn là thị trường đơn lẻ lớn nhất, với kim ngạch xuất khẩu trong tháng 9 tăng 11%. Tuy nhiên, dữ liệu từ đầu năm đến nay cho thấy sự suy giảm dài hạn, với kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này giảm nhẹ khoảng 4% trong tám tháng đầu năm 2025, buộc các nhà xuất khẩu phải tìm kiếm thị trường mới.
• Thị trường Mỹ vẫn gặp nhiều thách thức, với mức giảm đáng kể 23% trong tháng 9. Sự biến động này liên quan đến việc áp dụng mức thuế quan hỗ trợ mới 20%, khiến người mua vẫn thận trọng và thanh lý hàng tồn kho hiện có.
• EU chứng kiến ​​mức giảm chung nhẹ, nhưng thị trường nội khối lại phân hóa: xuất khẩu sang Đức giảm mạnh gần 23%, trong khi Bỉ đạt mức tăng trưởng ấn tượng 67%, trở thành động lực ổn định chính cho khối.
• Brazil, thị trường lớn nhất Nam Mỹ, đã giảm 16% trong tháng 9, nhưng kết quả kinh doanh từ đầu năm đến nay cho thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ. Xuất khẩu sang Brazil trong tám tháng đầu năm 2025 đã tăng vọt 54% lên 118 triệu USD, định vị nước này là thị trường trọng điểm của cá tra, thay thế cho cá rô phi đắt đỏ hơn.

Sản phẩm giá trị gia tăng báo hiệu lợi nhuận trong tương lai

Một sự thay đổi chiến lược quan trọng là sự tăng trưởng nhanh chóng của xuất khẩu giá trị gia tăng, mang lại biên lợi nhuận tốt hơn và ít bị ảnh hưởng bởi biến động giá. Giá trị xuất khẩu cá tra chế biến sâu (HS16) trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt 39 triệu USD, tăng mạnh 23% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù phi lê đông lạnh (HS0304) vẫn chiếm ưu thế với gần 1,3 tỷ USD (chiếm 98% tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng 11%), nhưng sự gia tăng mạnh mẽ của hàng chế biến cho thấy một bước chuyển dịch thành công sang phân khúc cao cấp, mặc dù HS16 vẫn chỉ chiếm 2% tổng kim ngạch.

Nguồn cung khan hiếm sẽ thúc đẩy giá tăng trong Quý 4/2025

Ngành cá tra hiện đang bước vào giai đoạn khó khăn với tình trạng thiếu hụt nguyên liệu thô và dự báo giá sẽ tăng.

Giá cá tra giống 30 con/kg đã tăng vọt lên 55.000-58.000 đồng/kg, cao hơn gấp đôi so với giá ghi nhận hồi đầu năm. Các chuyên gia trong ngành dự đoán mức tăng mạnh chi phí đầu vào này sẽ tác động trực tiếp đến giá xuất khẩu cá tra trong quý IV/2025 khi các nhà máy chế biến đẩy mạnh thu mua cho mùa lễ hội cuối năm (Giáng sinh và Tết Nguyên đán). Sự sụt giảm nhẹ về khối lượng xuất khẩu của tháng 9 so với tháng trước được xem là sự điều chỉnh theo mùa ngắn hạn và quản lý hàng tồn kho, với triển vọng chung cho quý IV là nhu cầu phục hồi mạnh mẽ trên toàn cầu. VASEP và các nhà lãnh đạo ngành khuyến nghị cần chủ động quản lý nguồn cung nguyên liệu, tăng cường liên kết chuỗi và đẩy nhanh phát triển các sản phẩm chế biến sâu để duy trì vị thế cạnh tranh ổn định trước những biến động của thị trường quốc tế.

Theo FIS