Việt Nam đang chuẩn bị các hình phạt nghiêm khắc hơn để trấn áp gian lận thương mại và trung chuyển hàng hóa bất hợp pháp, đồng thời tập trung kiểm tra các sản phẩm của Trung Quốc trong nỗ lực tuân thủ các cam kết đã đưa ra với Mỹ.

Tuần trước, Việt Nam đã đạt được một thỏa thuận sơ bộ với chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump, theo đó cắt giảm thuế quan dự kiến ​​của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam xuống còn 20% từ mức 46% được đe dọa hồi tháng 4. Tuy nhiên, hàng hóa mà Washington cho là trung chuyển bất hợp pháp qua Việt Nam sẽ phải chịu mức thuế 40%. Các biện pháp mới, mở rộng cuộc đàn áp gian lận thương mại và hàng giả nhập khẩu trong những tuần gần đây, sẽ là chìa khóa để giữ được thiện cảm của Trump. Các quan chức Mỹ đã nhiều lần cáo buộc Việt Nam bị lợi dụng làm điểm trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc đến Hoa Kỳ. Họ cáo buộc một số hàng hóa được dán nhãn "Made in Vietnam" mặc dù không hoặc ít có giá trị gia tăng tại Việt Nam - cho phép các nhà xuất khẩu Trung Quốc tận dụng mức thuế quan thấp hơn của Việt Nam và tránh được mức thuế cao của Mỹ đối với hàng hóa từ Trung Quốc.

Theo một văn bản của Bộ Công Thương ngày 3/7, Chính phủ Việt Nam sẽ ban hành một nghị định mới "quy định các mức trừng phạt bổ sung đối với hành vi gian lận xuất xứ" và đưa ra các biện pháp và kiểm tra chặt chẽ hơn để ngăn chặn gian lận. Ngày 3/7 cũng là ngày Tổng thống Trump và Chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm đạt được thỏa thuận, đưa Việt Nam trở thành quốc gia duy nhất sau Anh đạt được thỏa thuận sơ bộ về thuế quan cho đến nay. Theo tài liệu, các cơ quan chức năng Việt Nam đã được yêu cầu tăng cường kiểm tra hàng xuất khẩu sang Mỹ, trong đó nêu rõ các cuộc kiểm tra gần đây tập trung vào các sản phẩm "có nguy cơ gian lận thương mại... hoặc các mặt hàng Trung Quốc đang chịu các biện pháp phòng vệ thương mại của Liên minh Châu Âu và Mỹ". Tài liệu trích dẫn đồ nội thất bằng gỗ, ván ép, phụ tùng máy móc bằng thép, xe đạp, pin, tai nghe không dây và các sản phẩm điện tử khác làm ví dụ. Tài liệu cũng liệt kê các ví dụ về gian lận như sử dụng giấy tờ giả để xin chứng nhận xuất xứ, làm giả giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và nhập khẩu hàng giả vào Việt Nam. Tài liệu cũng cho biết thêm rằng gian lận thương mại đã gia tăng trong thời gian gần đây và tập trung vào việc tránh thuế quan và các biện pháp phòng vệ thương mại. Bộ Thương mại Việt Nam và Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ đã không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Tình hình không rõ ràng

Vẫn còn nhiều điều cần giải quyết trong thỏa thuận thuế quan Mỹ-Việt. Hiện vẫn chưa rõ Mỹ sẽ định nghĩa thế nào về trung chuyển bất hợp pháp và Việt Nam phải tăng thêm bao nhiêu giá trị cho các sản phẩm nhập khẩu để tránh mức thuế 40%. Các nguồn tin cho biết Mỹ đang thúc đẩy Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào các linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc, đặc biệt là các thiết bị điện tử. Cũng chưa rõ khi nào thỏa thuận có thể được hoàn tất.

Theo một bản dự thảo chưa rõ ngày tháng mà Reuters xem được, nghị định của chính phủ Việt Nam sẽ đưa ra các quy trình chặt chẽ hơn để giám sát các công ty tự chứng nhận xuất xứ của các sản phẩm mà họ kinh doanh, tăng cường giám sát hàng hóa giao dịch bằng cách kiểm tra tại chỗ nhiều hơn và tăng cường giám sát việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ. Dự thảo nghị định hiện không liệt kê các hình phạt, dự kiến ​​sẽ được bổ sung trong các bản sửa đổi hoặc các văn bản pháp lý khác, một người quen thuộc với quy trình này cho biết. Người này không được phép phát biểu về vấn đề này và từ chối tiết lộ danh tính. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng gần gấp ba lần kể từ khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung nổ ra vào năm 2018, khi chính quyền Trump đầu tiên áp đặt các mức thuế quan rộng rãi lên Bắc Kinh, buộc một số nhà sản xuất phải chuyển sản xuất về phía Nam. Tuy nhiên, khi xuất khẩu sang Mỹ bùng nổ, Việt Nam cũng tăng mạnh nhập khẩu từ Trung Quốc, với dòng chảy vào gần như tương đương với giá trị và biến động xuất khẩu sang Hoa Kỳ qua các năm, mỗi bên đạt tổng cộng khoảng 140 tỷ USD vào năm 2024, theo dữ liệu từ Mỹ và Việt Nam.

Theo Reuters