Người nông dân Thái Lan Daeng Donsingha bày tỏ lo lắng cho gia đình chín người của mình khi giá gạo tại quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới này giảm mạnh trong năm nay sau khi Ấn Độ nối lại hoạt động xuất khẩu. Bây giờ, nỗi lo của bà chồng thêm thuế quan do Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump áp dụng, có thể làm giảm nhu cầu đối với gạo Thái Lan tại thị trường nước ngoài có giá trị nhất của nước này và gây ra tình trạng hỗn loạn trong ngành xuất khẩu trị giá hàng tỷ đô la. "Vấn đề là giá gạo rất thấp, trong khi các chi phí khác như phân bón và tiền thuê đất nông nghiệp lại tăng", người nông dân 70 tuổi này cho biết sau khi bán vụ thu hoạch của mình tại một nhà máy xay xát gạo ở miền trung Thái Lan. "Tôi đang thua lỗ nặng".

Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các biện pháp do Trump đề xuất, phải đối mặt với mức thuế 36% đối với hàng hóa trừ khi các cuộc đàm phán đang diễn ra thành công trước khi lệnh hoãn áp thuế của tổng thống Hoa Kỳ kết thúc vào tháng 7. "Nếu Hoa Kỳ áp dụng thuế quan, gạo jasmine của chúng tôi sẽ quá đắt để cạnh tranh", Chookiat Ophaswongse, chủ tịch danh dự của Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết. Năm ngoái, Thái Lan đã xuất khẩu 849.000 tấn gạo sang Hoa Kỳ, chủ yếu là loại gạo thơm nhài đắt nhất của nước này, trị giá 28,03 tỷ baht (735 triệu đô la), theo hiệp hội. Nhìn chung, Thái Lan đã xuất khẩu 9,94 triệu tấn gạo vào năm 2024, trị giá 225,65 tỷ baht (6,82 tỷ đô la), trong đó Hoa Kỳ là thị trường lớn thứ ba theo khối lượng, nhưng lại sinh lợi nhất.

Ông Chookiat cho hay hiện hiệp hội đang nhắm mục tiêu xuất khẩu 7,5 triệu tấn gạo trong năm nay, cho biết thêm thuế quan tiềm tàng của Hoa Kỳ sẽ làm đình trệ xuất khẩu và trao lợi thế cho các đối thủ cạnh tranh chính trong khu vực của Thái Lan, như Việt Nam, nơi giá cả thấp hơn đáng kể. "Từ 1.000 USD/tấn, giá sẽ tăng lên 1.400 đến 1.500 đô la", ông cho biết. "Các nhà nhập khẩu sẽ chuyển sang gạo thơm nhài của Việt Nam, chỉ có giá 580 USD/tấn". Gạo từ Việt Nam rẻ hơn vì chi phí sản xuất thấp hơn, nông dân trồng nhiều loại lúa khác nhau và thu hoạch được nhiều vụ.

“Không thể trụ nổi”

Nông dân ở Thái Lan, nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á, đã ở trong tình trạng căng thẳng vì giá trong nước giảm 30% sau khi Ấn Độ nối lại xuất khẩu vào tháng 9. Quốc gia này chiếm 40% lượng gạo xuất khẩu thế giới vào năm 2022 trước khi lệnh cấm được đưa ra. Các nhà phân tích cho biết Thái Lan không có dư địa để giảm giá và tăng cạnh tranh. "Chi phí sản xuất của chúng tôi cao, trong khi năng suất lại thấp", Somporn Isvilanonda, một nhà kinh tế nông nghiệp độc lập cho biết. "Nếu chúng tôi phá giá, nông dân sẽ không thể tồn tại". Ngành công nghiệp và nông dân đang đặt hy vọng vào các cuộc đàm phán giữa phái đoàn Thái Lan do Bộ trưởng Tài chính Pichai Chunhavajira dẫn đầu và Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, xuất khẩu gạo đã giảm. Theo hiệp hội xuất khẩu, tổng kim ngạch xuất khẩu gạo đã giảm 30% trong quý đầu tiên do các quốc gia trì hoãn quyết định mua và sự trở lại của Ấn Độ đã thúc đẩy nguồn cung, dự báo mức giảm tương tự trong ba tháng tới. Các nhượng bộ mà Thái Lan đề xuất để chống lại Trump, bao gồm việc giảm thuế đối với ngô của Hoa Kỳ từ 73% xuống 0, cũng sẽ gây tổn hại cho nông dân Thái Lan, theo các nhóm ngành. Một làn sóng ngô nhập khẩu giá rẻ có thể làm đẩy giá gạo tấm và cám gạo giảm thêm, là các phụ phẩm trong quá trình xay xát gạo và được sử dụng trong thức ăn chăn nuôi, Banjong Tangchitwattanakul, Chủ tịch Hiệp hội xay xát gạo cho biết.

Vào ngày 8/4, bốn nhóm nông dân, bao gồm cả các nhà xay xát gạo, đã kiến ​​nghị chính phủ chặn nhập khẩu ngô và bột đậu nành của Hoa Kỳ, với lý do rằng động thái này sẽ làm giảm giá nông sản trong nước dùng để làm thức ăn chăn nuôi, theo một bản sao của bức thư mà Reuters đã xem. Chính phủ đã cam kết rằng bất kỳ nhượng bộ nào mà họ đưa ra trong các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ sẽ không làm suy yếu các ngành công nghiệp trong nước. Nhưng đối với những người nông dân như Daeng, các quyết định được đưa ra ở nửa bên kia thế giới có thể gây nguy hiểm cho sinh kế của cô. "Các con tôi đã theo dõi tin tức", cô nói, "Chúng nói với tôi rằng 'chúng ta sẽ không thể sống sót, mẹ ơi, nếu mọi thứ cứ tiếp diễn như thế này.'"

Theo Reuters