Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã phục hồi phần nào trong những tuần gần đây sau đợt giảm mạnh vào cuối năm 2024 và đầu năm 2025. Gạo Việt Nam tiếp tục giữ vững vị thế trên thị trường thế giới, với các giống lúa thơm, chất lượng cao, giá xuất khẩu cao mà không chịu áp lực từ gạo Ấn Độ chất lượng thấp. Bộ Nông nghiệp và Môi trường (MAE) hiện đang phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành khác để điều tiết giá gạo trong thời gian thu hoạch và triển khai các chiến lược thúc đẩy giá xuất khẩu trong thời gian tới.

Trước đó, từ cuối năm 2024 đến cuối tháng 2, giá lúa trong nước và gạo xuất khẩu đã giảm mạnh. Tuy nhiên, trong nửa đầu tháng 3, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu phục hồi nhẹ trong khi giá gạo các nước khác vẫn tiếp tục giảm.

Lợi thế cạnh tranh

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), tính đến ngày 15/3, gạo trắng 5% tấm của Việt Nam đang được chào bán trên thị trường xuất khẩu với giá 392 USD/tấn, tăng 3 USD/tấn so với tuần trước đó. Trong khi đó, gạo 25% tấm có giá 364 USD/tấn và gạo 100% tấm là 307 USD/tấn. Ngược lại, giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ đã giảm xuống mức thấp nhất trong 21 tháng do nhu cầu yếu và sự cạnh tranh khốc liệt từ các nước xuất khẩu khác. Gạo 5% tấm của Thái Lan cũng giảm 7-10 USD/tấn so với cuối tuần trước đó, do tác động của biến động tỷ giá hối đoái.

Tại hội nghị gần đây do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì về sản xuất lúa gạo và xu hướng thị trường, ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường thuộc MAE, lưu ý rằng nhu cầu nhập khẩu gạo toàn cầu dự kiến ​​sẽ vẫn mạnh vào năm 2025. Ưu điểm của gạo thơm và chất lượng cao của Việt Nam tiếp tục được ưa chuộng tại các thị trường cao cấp như EU, Hoa Kỳ và Nhật Bản. Tuy nhiên, quyết định dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng của Ấn Độ vào tháng 9 năm ngoái đã gia tăng áp lực lên các nước xuất khẩu khác, đặc biệt là ở phân khúc gạo trắng chất lượng thấp.

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội ngành lúa gạo Việt Nam, nhấn mạnh rằng giá gạo giảm trong hai tháng đầu năm nay không phải do cung vượt cầu mà là do yếu tố mùa vụ tác động đến các vùng khác nhau. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phổ biến nhanh chóng và chính xác thông tin về tình hình sản xuất, mô hình thời tiết và thị trường gạo trong nước và thế giới đến các chính quyền địa phương, doanh nghiệp và nông dân. Trong khi đó, ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, cho rằng không cần phải lo lắng về xuất khẩu gạo của Ấn Độ. Ông chỉ ra rằng 80% gạo xuất khẩu của Việt Nam thuộc phân khúc chất lượng cao, nghĩa là tác động của việc Ấn Độ quay trở lại thị trường, chủ yếu là gạo chất lượng thấp hơn, chỉ là tạm thời. Hơn nữa, nguồn cung trong nước hạn chế, dự kiến ​​sẽ giảm xuống còn 43,14 triệu tấn vào năm 2025 do xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long, ngăn cản Việt Nam dùng đến biện pháp bán tháo, qua đó giảm bớt áp lực giá trong ngắn hạn. Ngoài ra, các dự báo cho thấy Trung Quốc sẽ cần nhập khẩu 5-6 triệu tấn gạo trong năm nay, trong khi Philippines dự kiến ​​sẽ duy trì nhập khẩu 4,5-4,7 triệu tấn. “Xuất khẩu gạo sẽ phục hồi từ quý II, hỗ trợ giá gạo Việt Nam phục hồi”, ông Bình dự đoán.

Ông Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Sóc Trăng, lưu ý rằng vụ thu hoạch lúa đông xuân đã bắt đầu và dự kiến ​​đạt đỉnh vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4.

Gỡ bỏ rào cản

Phân tích và dự báo nhu cầu gạo toàn cầu cho thấy triển vọng tích cực đối với gạo Việt Nam. Do đó, Phó Thủ tướng Hà đã chỉ đạo Bộ Công Thương khẩn trương đánh giá thị trường gạo trong nước. Phân khúc gạo chất lượng cao, chiếm 80% khối lượng xuất khẩu, vẫn ổn định về giá vì không cạnh tranh trực tiếp với Ấn Độ và Thái Lan ở phân khúc gạo chất lượng thấp. Cũng cần khẩn trương sửa đổi, bổ sung Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo, để giải quyết những khó khăn, vướng mắc hiện nay của doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Đối với Bộ Công Thương, Phó Thủ tướng chỉ đạo xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về sản xuất và xuất khẩu gạo. Ông cũng thúc đẩy các sáng kiến ​​nghiên cứu để xây dựng mô hình kinh tế hỗ trợ quản lý nhà nước đối với thị trường gạo. Ông nhấn mạnh: “Bộ Công Thương phải xem xét lại, cơ cấu lại mùa vụ, diện tích sản xuất lúa, đảm bảo chủ động về cơ sở hạ tầng thủy lợi, giao thông để thích ứng với biến đổi khí hậu”. “Ngoài ra, cần phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ nhanh chóng xây dựng chiến lược xây dựng thương hiệu gạo quốc gia, bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ, xây dựng chỉ dẫn địa lý để xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường. Ngoài ra, cần ưu tiên phát triển thương mại điện tử trong ngành lúa gạo”.

Về hỗ trợ tài chính, Phó Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giải quyết các vấn đề liên quan đến điều khoản, hạn mức và điều kiện vay. Ông cũng yêu cầu nghiên cứu các gói tín dụng ưu đãi để giúp doanh nghiệp đầu tư vào các ứng dụng công nghệ trong bảo quản, chế biến, vận chuyển và xuất khẩu lúa gạo.

Để ngăn chặn đà giảm, ổn định giá, đẩy giá gạo tăng trở lại, cần triển khai các giải pháp sau. Thứ nhất, cần đưa ra các giải pháp tăng cường năng lực kho bãi, tạo điều kiện cho việc tích trữ trong thời kỳ cao điểm. Thứ hai, hạn mức cho vay để doanh nghiệp thu mua, tích trữ gạo hiện nay còn thấp, lãi suất chưa đủ hấp dẫn. Do đó, Ngân hàng Nhà nước và doanh nghiệp phải làm rõ hơn nữa các điều kiện tín dụng để đáp ứng được năng lực lưu trữ hiện nay. Thứ ba, chính quyền địa phương phải tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp nông dân bị lợi dụng thông qua thao túng giá trong thời điểm khó khăn. Thứ tư, để đảm bảo thị trường ổn định lâu dài, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo chủ chốt phải thiết lập chuỗi liên kết cung ứng với nông dân, từ khâu sản xuất đến thu mua, xay xát, chế biến, xuất khẩu”, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết.

“Năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu trên 8 triệu tấn gạo, năm 2024 dự kiến ​​đạt khoảng 9 triệu tấn. Điều này khẳng định doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động tìm kiếm thị trường, đảm bảo sản xuất lúa gạo ổn định, xóa bỏ lo ngại về tiêu thụ. Để giải quyết những khó khăn hiện nay trong tiêu thụ gạo, chúng tôi đề xuất Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại xem xét tăng hạn mức cho vay, gia hạn thời hạn vay đối với các doanh nghiệp xuất khẩu mua gạo dự trữ, tránh tình trạng bán tháo như hiện nay", ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) nhấn mạnh.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA):

• Sản lượng gạo toàn cầu cho niên vụ 2024/2025 dự kiến ​​sẽ đạt mức kỷ lục 533,7 triệu tấn gạo xay xát, tăng 11 triệu tấn so với vụ trước.
• Nguồn cung toàn cầu dự kiến ​​sẽ đạt 712,8 triệu tấn, tăng 9,5 triệu tấn.
• Lượng tiêu thụ toàn cầu dự kiến ​​sẽ đạt mức cao là 530,3 triệu tấn, tăng 6,2 triệu tấn so với năm 2024, do nhu cầu tăng ở các quốc gia như Ấn Độ và Philippines.
• Thương mại toàn cầu dự kiến ​​sẽ đạt 58,5 triệu tấn, do nhu cầu mạnh mẽ từ các thị trường lớn như Philippines và Indonesia.

Theo Vneconomy