Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh Trung Quốc là thị trường sầu riêng rất quan trọng và nông dân Việt Nam cần nâng cấp phương thức canh tác để giữ vững thị trường 7 tỷ USD.

Theo cơ quan hải quan Trung Quốc, Trung Quốc đã nhập khẩu 1,56 triệu tấn sầu riêng vào năm 2024, trị giá 7 tỷ USD, tăng 9,4% về lượng và 4% về giá trị so với năm 2023. Giá nhập khẩu bình quân năm 2024 là 4.957 USD/tấn, giảm 4,9%. Điểm đáng chú ý là trong khi giá nhập khẩu từ Việt Nam và Philippines giảm thì giá nhập khẩu từ Thái Lan lại tăng. Về nguồn cung, riêng từ Thái Lan, Trung Quốc đã nhập khẩu 809.880 tấn sầu riêng, trị giá 4 tỷ USD, giảm 12,8% về lượng và 12,1% về giá trị. Ngược lại, Trung Quốc lại tăng nhập khẩu từ Việt Nam. Thị trường với hơn 1 tỷ người tiêu dùng đã chi 2,94 tỷ USD để mua 736.720 tấn sầu riêng vào năm ngoái, tăng mạnh 49,4% so với năm 2023 về lượng và 37,5% về kim ngạch nhập khẩu. Việt Nam tiếp tục là nhà cung cấp sầu riêng lớn thứ hai cho Trung Quốc. Thị phần sầu riêng của Việt Nam tại Trung Quốc đã tăng 47,2% về lượng và 42% về giá trị. Tổng cục Hải quan (GDC) cho biết, Việt Nam tiếp tục chứng kiến ​​một năm bùng nổ xuất khẩu sầu riêng vào năm ngoái. Xuất khẩu loại trái cây này đã mang lại doanh thu 3,21 tỷ USD, tăng 43,2% so với năm 2023, tương đương gần 1 tỷ USd. Sầu riêng được mệnh danh là 'Vua trái cây' của Việt Nam, chiếm 45% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong năm 2024.

Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, hải quan Trung Quốc cho biết một số lô hàng sầu riêng không tuân thủ các yêu cầu về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm. Trong nhiều trường hợp, những kẻ lừa đảo đã gian lận sao chép và làm giả mã vùng trồng và mã cơ sở đóng gói để xuất khẩu sản phẩm của họ. Ông Tiến cảnh báo rằng nếu vấn đề không được giải quyết, thương hiệu nông sản của Việt Nam trên thị trường quốc tế sẽ bị tổn hại và Việt Nam có khả năng mất thị trường Trung Quốc. Mới đây nhất, ngoài việc kiểm tra để tìm dư lượng kim loại nặng trong sầu riêng nhập khẩu, Trung Quốc cũng thắt chặt kiểm soát để tìm thuốc nhuộm màu vàng bằng cách kiểm tra 100% sầu riêng nhập khẩu vào thị trường. Trong khi khẳng định rằng hầu hết người trồng và xuất khẩu sầu riêng đang tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về an toàn thực phẩm, ông Tiến thừa nhận rằng có một số bất thường. Ông cho biết tất cả các thị trường xuất khẩu đều đặt ra các tiêu chuẩn và yêu cầu riêng của mình và các nhà xuất khẩu phải tuân thủ các yêu cầu. Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu sầu riêng lớn nhất của Việt Nam, vì vậy nông dân và các nhà xuất khẩu Việt Nam cần hành động để đảm bảo tăng trưởng ổn định của xuất khẩu sầu riêng vào thị trường.

Nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục vào năm 2024

Dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc cho thấy Trung Quốc đã nhập khẩu khoảng 1,56 triệu tấn sầu riêng vào năm 2024 với tổng giá trị là 6,99 tỷ USD, lập kỷ lục lịch sử mới. Những con số này thể hiện mức tăng theo năm về khối lượng nhập khẩu và giá trị nhập khẩu lần lượt là 9,4% và 4,1%.

Thái Lan vẫn là nhà cung cấp sầu riêng lớn nhất cho thị trường Trung Quốc, với tổng giá trị xuất khẩu là 4,01 tỷ USD, giảm 12% theo năm. Tuy nhiên, việc quá phụ thuộc vào các đồn điền công nghiệp và năng suất giảm do nắng nóng khắc nghiệt đã dẫn đến các vấn đề về chất lượng đối với sầu riêng Thái Lan. Kết quả là, thị phần của Thái Lan tại Trung Quốc đã giảm từ 68% vào năm 2023 xuống còn 57,4% vào năm 2024. Thái Lan cũng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ Việt Nam, nhà cung cấp sầu riêng lớn thứ hai của Trung Quốc. Năm 2024, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam sang Trung Quốc tăng vọt 37,6%, đạt 2,94 tỷ USD. Sự tăng trưởng này đã nâng thị phần của Việt Nam tại Trung Quốc từ 33% vào năm 2023 lên 42,1% vào năm 2024. Cùng nhau, Thái Lan và Việt Nam gần như thống trị hoàn toàn thị trường sầu riêng nhập khẩu của Trung Quốc, chiếm 99,5% tổng số. Philippines và Malaysia cùng nhau chiếm 0,5% còn lại. Đáng chú ý, Philippines đã xuất khẩu 32,46 triệu USD trái cây sang Trung Quốc vào năm ngoái, thể hiện mức tăng trưởng đáng kể theo năm là 144,4%.

Malaysia đã được chấp thuận xuất khẩu sầu riêng tươi sang Trung Quốc vào tháng 6/2024 và gửi lô hàng đầu tiên vào tháng 8. Trong giai đoạn năm tháng tiếp theo, nước này đã xuất khẩu sầu riêng tươi trị giá 5,71 triệu US. Theo Datuk Seri Mohamad Sabu, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và An ninh Lương thực Malaysia, sầu riêng tươi của Malaysia được coi là chất lượng cao cấp, có giá cao hơn so với sầu riêng nhập khẩu từ các nước Đông Nam Á khác. Khi lượng sầu riêng nhập khẩu của Trung Quốc tiếp tục tăng, các quốc gia khác như Indonesia cũng háo hức tiếp cận thị trường béo bở này. Vào cuối năm 2024, Zulkifli Hasan, Bộ trưởng Điều phối Lương thực Indonesia, đã công bố những nỗ lực nhằm đẩy nhanh quá trình này. Lào cũng đang nỗ lực thâm nhập thị trường Trung Quốc khi ngành công nghiệp sầu riêng của nước này nổi lên. Bounchanh Kombounyasith, Tổng giám đốc Bộ Nông nghiệp của nước này, được cho là đã tuyên bố rằng sầu riêng Lào sẽ sớm được xuất khẩu sang Trung Quốc, với các tài liệu tiếp cận thị trường hiện đang được chuẩn bị.

Tao Jian, một nhà đầu tư Trung Quốc và là chủ sở hữu của công ty Jinguo, được cho là đã trồng hơn 50.000 cây sầu riêng ở vùng Cao nguyên Bolaven thuộc miền Nam Lào, nhấn mạnh rằng đất đai màu mỡ của khu vực này là lý tưởng để trồng sầu riêng. Bằng cách lai tạo các giống sầu riêng Malaysia với các giống địa phương, công ty đã phát triển thành công các loại sầu riêng chất lượng cao phù hợp với môi trường địa phương. Ông Tao tin rằng Lào có tiềm năng sớm trở thành nước sản xuất sầu riêng lớn thứ tư thế giới, sau Thái Lan, Việt Nam và Malaysia. Khi các nhà cung cấp từ nhiều quốc gia tìm cách mở rộng xuất khẩu sang Trung Quốc, họ cũng phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm cả lo ngại về an toàn thực phẩm và chất lượng. Ví dụ, một số loại sầu riêng đã bị từ chối do hàm lượng kim loại nặng cadmium quá mức. Đầu năm nay, Trung Quốc cũng đã thắt chặt các tiêu chuẩn nhập khẩu sau khi phát hiện ra thuốc nhuộm auramine O không được phép trong sầu riêng Thái Lan, yêu cầu phải kiểm tra chất này. Điều này đã khiến các nhà xuất khẩu Thái Lan và Việt Nam trở tay không kịp, dẫn đến tình trạng chậm trễ và từ chối đáng kể các lô hàng.

Khi ngày càng nhiều quốc gia tham gia vào thị trường sầu riêng Trung Quốc, các quốc gia sản xuất sầu riêng lớn ở Đông Nam Á cũng ngày càng thận trọng hơn về nguy cơ tiềm ẩn của tình trạng cung vượt cầu. Sự gia tăng nhanh chóng của các nhà cung cấp mới có thể tạo ra sự mất cân bằng giữa cung và cầu, điều này đặc biệt đáng lo ngại đối với các loại trái cây dễ hỏng như sầu riêng.

Theo VNS, Produce Report