Từ Trung Quốc tới Mỹ tới EU, sản xuất lúa gạo đang giảm và đẩy giá lên cao, khiến hơn 3,5 tỷ người trên toàn cầu đối mặt với rủi ro chi phí sinh hoạt leo thang, đặc biệt là khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi tiêu thụ 90% nguồn cung gạo toàn cầu. Thị trường gạo toàn cầu đang hướng tới mốc thâm hụt lớn nhất trong 2 thập kỷ trong năm 2023, theo Fitch Solutions.

Và mức thậm hụt tới cỡ này đối với một trong những lại ngũ cốc được sản xuất rộng rãi nhất trên thế giới sẽ gây thiệt hại nặng nề hco các nhà nhập khẩu lớn, theo các nhà phân tích. “Ở cấp độ toàn cầu, tác động rõ rệt nhất của thâm hụt gạo toàn cầu đang và vẫn sẽ là giá gạo duy trì ở mức cao trong một thập kỷ gần đây”, theo nhà phân tích hàng hóa Charles Hart tại Fitch Solutions. Giá gạo dự báo tiếp tục neo ở mức cao hiện nay cho tới năm 2024, theo báo cáo Country Risk & Industry Research mà Fitch Solutions công bố ngày 4/4. Giá gạo đạt trung bình xấp xỉ 309 USD/tấn trong những tháng đầu năm 2023, và sẽ chỉ giảm xuống khoảng 259 USD/tấn trong năm 2024, theo báo cáo. “Xét tới gạo là hàng hóa thực phẩm thiết yếu cho rất nhiều thị trường tại châu Á, giá gạo là một yếu tố quyết định đối với lạm phát giá thực phẩm và an ninh lương thực, đặc biệt là đối với những hộ gia đình nghèo khó nhất”, ông Hart cho biết. Thâm hụt gạo toàn cầu trong niên vụ 2022/23 sẽ ở mức khoảng 8,7 triệu tấn, theo báo cáo dự báo. Đây sẽ là mức thâm hụt gạo lớn nhất kể từ năm 2003/2004, khi thị trường gạo toàn cầu thâm hụt tới 18,6 triệu tấn, ông Hart cho hay.

Các nguồn cung gạo bị kìm hãm

Thiếu nguồn cung gạo do cuộc chiến liên miên tại Ukraine, cũn như thời tiết bất lợi tại các nền kinh tế sản xuất gạo lớn như Trung Quốc và Pakistan. Trong nửa cuối năm 2022, những dải đất nông nghiệp tại nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới là Trung Quốc hứng chịu những đợt mưa lớn trong mùa hè kéo theo lũ lụt. tổng lượng mưa tại tỉnh Quảng Tây và Quảng Đông của nước này – các khu vực sản xuất gạo chính của Trung Quốc – được ghi nhận ở mức cao nhất trong ít nhất 20 năm, theo công ty phân tích ngành nông nghiệp Gro Intelligence.

Tương tự, Pakistan – nước chiếm 7,6% tổng thương mại gạo toàn cầu – ghi nhận sản lượng hàng năm giảm mạnh 31% trong năm 2022 do lũ lụt nghiêm trọng, theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, ghi nhận thiệt hại “lớn hơn rất nhiều so với ước tính ban đầu”. Tình trạng thâm hụt một phần là do “sự suy giảm sản lượng thu hoạch hàng năm của Trung Quốc đại lục do nắng nóng gay gắt và hạn hán cũng như tác động của lũ lụt nghiêm trọng ở Pakistan”, ông Hart nhận định.

Theo một nghiên cứu khoa học, lúa gạo là loại cây trồng dễ bị tổn thương và đồng thời có khả năng mất mùa cao nhất trong một sự kiện El Nino. Ngoài những thách thức về nguồn cung, lúa gạo đang ngày càng trở thành một lựa chọn thay thế hấp dẫn sau khi giá các loại ngũ cốc khác tăng vọt kể từ khi Nga tấn công Ukraine vào tháng 2/2022, ông Hart hco biết thêm. Lựa chọn thay thế bằng gạo cũng là yếu tố đẩy tăng nhu cầu.

Những vựa gạo nào sẽ bị ảnh hưởng?

Sản lượng gạo giảm hai năm liên tiếp tại các nước như Mỹ và EU cũng góp phần gây ra thâm hụt, theo nhà phân tích nông sản và thực phẩm toàn cầu tại Rabobank là Oscar Tjakra cho hay.

Nhiều nước cũng sẽ buộc phải giảm tồn kho nội địa, theo ông Kelly Goughary, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại Gro Intelligence. Bà cho biết các nước phần lớn chịu tác động của tình trạng thâm hụt sẽ là những nước gánh chịu tình trạng lạm phát giá thực phẩm nội địa ở mức cao, như Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và một số nước châu Phi. “Thị trường gạo xuất khẩu, vốn thường nhỏ bé hơn các loại ngũ cốc lớn khác”, vốn đã chịu tác động bởi chính sách hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ”, ông Hart nhấn mạnh. Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm vào tháng 9/2022, một động thái là ông Hart cho rằng là động lực chính của giá gạo.

Thặng dư đi ngang

Tuy nhiên, tình trạng thâm hụt có thể sớm qua đi. Fitch Solutions ước tính thị trường gạo toàn cầu sẽ quay trở lại mức gần như cân bằng trong năm 2023/24”, có thể dẫn tới giá gạo tương lai giảm trong thời gian tới xuống dưới mức năm 2022, nhưng vẫn ở mức cao hơn 30% so với giai đoạn trước COVID-19, một phần do tồn kho được bổ sung sau một thời gian dài liên tục suy giảm. “Chúng tôi tin rằng thị trường gạo sẽ quay trở lại thặng dư trong năm 2024/25 và tiếp tục giảm trong trung hạn. Fitch tiếp tục dự báo giá gạo có thể giảm gần 10% xuống khoảng 277 USD/tấn trong năm 2024. “Dự báo của chúng tôi là sản xuất gạo toàn cầu sẽ bật tăng mạnh trong năm 2023/24, dự báo sản lwongjt ăng 2,5%”, theo báo cáo dự báo của Fitch, cho rằng Ấn Độ vẫn sẽ tiếp tục là động lực cơ bản cho sản xuất gạo toàn cầu trong 5 năm tới.

Tuy nhiên, sản xuất gạo tiếp tục phụ thuộc vào tình hình thời tiết. Cơ quan Khí tượng Thủy văn Ấn Độ dự báo nước này sẽ đón lượng mưa bình thường trong mùa mưa năm nay, đồng thời dự báo các đợt nóng nghiêm trọng trong suốt quý 2 và quý 3 năm 2023 sẽ tiếp tục là mối đe dọa cho sản xuất lúa mỳ tại Ấn Độ, báo cáo này cảnh báo. Các nước khác có thể cũng không có điều kiện thuận lợi. “Trung Quốc là nước sản xuất gạo và lúa mỳ lớn nhất thế giới và hiện đang trải qua đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong hơn 2 thập kỷ tại các khu vực trồng lúa gạo”, theo bà Goughary. CÁc nước trồng lúa gạo chính của châu Âu như Pháp, Đức và Anh cũng đang gặp hạn hán nghiêm trọng nhất trong 20 năm.

Theo CNBC