Bất chấp tiêu dùng cà phê tăng ổn định trên toàn thế giới, giá cà phê trên thị trường quốc tế vẫn giảm mạnh trong 3 năm qua, gây thiệt hại lớn cho các nhà sản xuất. Đồng thời, giá một tách espresso hay latte vẫn như thường lệ. Chuyện gì đang xảy ra trên thị trường cà phê?

Giá cà phê Arabica và Robusta tương lai – các loại cà phê phổ biến nhất – giảm 40% so với hồi đầu năm 2017, và hiện đang ở mức thấp kỷ lục, chủ yếu do các vụ thu hoạch lớn liên tiếp tại Brazil, nước sản xuất – xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới. Nhưng đồng thời, tiêu dùng cà phê cũng tăng trưởng hàng năm trung bình 2,1%/năm trong thập kỷ qua, theo dữ liệu từ Tổ chức Cà phê Thê giới (ICO).

2 tỷ tách cà phê được tiêu thụ mỗi ngày, theo Fairtrade International – tổ chức hoạt động nhằm cải thiện giá cà phê và đời sống của nhiều nông dân. Cuộc khủng hoảng giá cà phê này bắt đầu tạo ra “các vấn đề nghiêm trọng về mặt cấu trúc” cho các nhà sản xuất, theo Valeria Rodriguez, nhà quản lý tổ chức thương mại công bằng Max Havelaar France. “Các hệ quả rất tai hại – người nông dân không còn trang trải được chi phí sinh hoạt, đầu tư sản xuất hay chuẩn bị cho các thách thức về biến đổi khí hậu”, bà trả lời phỏng vấn AFP.

Tại Trung và Nam mỹ, nhiều nông dân trồng cà phê quy mô nhỏ đang phải rời bỏ ngành, đặc biệt là những người sản xuất cà phê Arabica – loại cà phê khó trồng hơn cà phê Robusta được ưa chuộng tại châu Á, theo Jack Scoville, nhà phân tích các thị trường tương lai của Price Group. Rất ít nông dân có đủ tiền để đầu tư và tiếp cận với nguồn đất đai màu mỡ họ cần để chuyển sang các quy trình sản xuất sử dụng cơ giới trong bối cảnh tính kinh tế theo quy mô hạn chế. Hệ quả là các nguồn cà phê có chi phí sản xuất cao như Colombia, Honduras và Guatemala dự báo có sản lượng cà phê niên vụ 2019/20 giảm”, theo Geordie Wilkes, lãnh đạo bộ phận nghiên cứu tại Sucden Financial. Các số liệu do ICO công bố hồi tuần trước cho thấy xu hướng này – sản lượng cà phê khu vực Trung Mỹ dự báo giảm 3,2% trong niên vụ tới, so với mức suy giảm sản lượng cà phê toàn cầu ở mức 0,9%.

Nhu cầu cà phê chất lượng cao

Trong khi đó, nhu cầu đối với cà phê chất lượng cao vẫn rất mạnh, giúp bảo vệ giá một số loại cà phê nhất định từ một số khu vực, theo Carlos Mera, nhà phân tích tại Rabobank cho hay. Max Havelaar France đảm bảo mức giá tối thiểu 1,4 USD/pound cà phê cho các nhà sản xuất nếu cà phê được sản xuất hữu cơ. Nhưng thương mại công bằng chỉ đại diện cho một bộ phận nhỏ trên thị trường và phần lớn các nhà sản xuất cà phê vẫn chịu tổn thương nghiêm trọng trước mức giá cà phê do các nhà giao dịch tại Luân Đôn hay New York định đoạt.

Tuy nhiên, mức giá cà phê thấp không tác động tới giá bán lẻ, theo Paul Belchi, cũng đến từ Max Havelaar France. Nguyên nhân là do chuỗi cung ứng dài, bắt đầu từ các vùng cao nguyên Nam Mỹ tới những quán cà phê thời thượng tại các thành phố lớn trên thế giới. Khi xét tới những tên tuổi lớn như Nestlé và Lavazza, chi phí vận chuyển, chi phí bất động sản và nhân sự, giá cà phê thương phẩm chỉ chiếm khoảng 10% chi phí bạn thanh toán tại bất cứ quán cà phê nào.

Các loại cà phê hiếm hơn như Jamaica Blue Mountain, Tarrazu Costa Rica hay Bourbon Pointu từ Reunion có giá tương đương như trứng cá, được đàm phán trực tiếp giữa người sản xuất và các nhà giao dịch. Một số loại cà phê giao dịch trực tiếp với giá hơn 110 USD/kg, so với chưa đầy 2,2 USD/kg giá cà phê Arabica trên sàn New York. Đối với người tiêu dùng, Bourbon Pointu hiện đang được bán trực tuyến với giá 54 USD cho 125gr.