Sau nhiều tháng giá cao kỷ lục, gạo Việt Nam đã bước vào đợt giảm mạnh, xuống dưới 400 USD/tấn - mức giá thấp nhất thị trường châu Á. Sự thay đổi bất ngờ này khiến gạo Việt Nam rẻ hơn gạo Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan, một hiện tượng hiếm gặp trên thị trường toàn cầu. Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục lao dốc, xuống dưới mốc 400 USD/tấn. Ở mức này, "vàng trắng" của Việt Nam đã trở thành loại gạo rẻ nhất châu Á, một hiện tượng hiếm gặp trên thị trường toàn cầu.

Giá gạo Việt Nam xuống mức thấp nhất châu Á

Sau nhiều tháng giá cao kỷ lục, gạo xuất khẩu của Việt Nam hiện đã bước vào xu hướng giảm mạnh. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), tính đến ngày 7 tháng 2, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đã giảm xuống còn 399 USD/tấn. Điều này khiến gạo Việt Nam rẻ hơn các đối thủ cạnh tranh: thấp hơn 32 USD/tấn so với gạo Thái Lan cùng loại; thấp hơn 14 USD/tấn so với gạo Ấn Độ; thấp hơn 5 USD/tấn so với gạo Pakistan. Đây là một sự thay đổi bất thường, vì gạo Việt Nam theo truyền thống cạnh tranh với gạo Thái Lan về cả chất lượng và giá cả trong khi vẫn duy trì mức giá cao hơn gạo Ấn Độ và Pakistan. Ở mức 399 USD/tấn, gạo Việt Nam hiện rẻ hơn mức 533 USD/tấn được ghi nhận vào ngày 19/7/2023, trước khi Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu. So với mức giá đỉnh điểm là 663 USD/tấn vào cuối tháng 11/2023, giá hiện tại đã giảm 264 USD/tấn, tương đương gần 40%.

Giá gạo Việt Nam giảm xuống thấp hơn gạo 25% tấm của Thái Lan

Đây là mức giá thấp nhất đối với gạo Việt Nam kể từ đầu năm 2023. Đáng chú ý, gạo 5% tấm của Việt Nam hiện rẻ hơn gạo 25% tấm của Thái Lan, có giá 410 USD/tấn. Tương tự, gạo 25% tấm của Việt Nam cũng đã giảm xuống còn 371 USD/tấn, trong khi cùng loại từ: Thái Lan có giá 410 đô la một tấn; Ấn Độ có giá 394 USD/tấn; Pakistan có giá 377 USD/tấn. Theo các nhà lãnh đạo ngành, lý do chính khiến giá giảm là quyết định mở lại xuất khẩu gạo của Ấn Độ, điều này đã làm giảm bớt áp lực cung. Người mua toàn cầu không còn vội vã đảm bảo các lô hàng gạo như họ đã làm vào cuối năm 2023 và đầu năm 2024. Ngoài ra, các thị trường nhập khẩu chính của Việt Nam đã giảm khối lượng mua trong năm nay, tác động thêm đến giá cả. Tuy nhiên, ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch VFA, tin rằng giá giảm chỉ là tạm thời. Ông giải thích rằng người mua đang chờ giá thậm chí còn thấp hơn trước khi thực hiện các giao dịch mới. Gạo Việt Nam đã tạo dựng được uy tín vững chắc và giữ vị thế riêng biệt trên thị trường, đảm bảo nhu cầu dài hạn.

Mùa thu hoạch dự kiến ​​sẽ tác động đến giá

Việt Nam sắp bước vào vụ thu hoạch đông xuân, vụ lúa lớn nhất trong năm. Điều kiện thời tiết thuận lợi trong những tháng gần đây cho thấy năng suất cao, khuyến khích các nhà nhập khẩu chờ giá thấp hơn trước khi đặt hàng, ông Nam nói thêm. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam đã xuất khẩu 500.000 tấn gạo vào tháng 1/2025, thu về 308 triệu USD. Trong khi khối lượng xuất khẩu tăng 1% so với tháng 1.2024, tổng doanh thu giảm 10,4% do giá thấp hơn. Bất chấp nhu cầu toàn cầu mạnh mẽ, VFA dự báo những thách thức đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2025. Tổng kim ngạch xuất khẩu có thể giảm xuống còn 7,5 triệu tấn, thấp hơn mức kỷ lục 9 triệu tấn được xuất khẩu vào năm 2024.

Nông dân Việt Nam thu về kỷ lục 5,7 tỷ USD từ xuất khẩu gạo

Việt Nam đã xuất khẩu hơn 9 triệu tấn gạo vào năm 2024, thu về khoảng 5,7 tỷ USD doanh thu. Khối lượng xuất khẩu gạo tăng 11% so với năm 2023, nhưng giá trị xuất khẩu tăng 21,2%. Ngành lúa gạo của Việt Nam đã lập kỷ lục cả về khối lượng và giá trị, giúp Việt Nam duy trì vị thế là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới, sau Ấn Độ (17 triệu tấn) và Thái Lan (9,3 triệu tấn). Việt Nam là một trong những 'cái nôi' của nền văn minh lúa nước. Từ những ngọn núi cao ở Tây Bắc đến những đồng bằng phì nhiêu, người Việt Nam có thể trồng lúa ở khắp mọi nơi, cho ra những hạt gạo trắng, thơm và giàu dinh dưỡng.

Từ một quốc gia từng thiếu lương thực, năm 1989, Việt Nam lần đầu tiên xuất khẩu 1,4 triệu tấn gạo, thu về 322 triệu USD. Trong năm tiếp theo, ngành lúa gạo đã đánh dấu một cột mốc lịch sử với doanh thu xuất khẩu vượt 1 tỷ USD và khối lượng xuất khẩu 4,6 triệu tấn. Và Việt Nam chính thức trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Từ năm 2000, doanh thu xuất khẩu gạo liên tục tăng, vượt ngưỡng 2 tỷ USD, 3 tỷ USD và 4 tỷ USD, rồi đạt đỉnh 5,7 tỷ USD vào năm 2024. Với kết quả này, gạo đã trở thành ngành có doanh thu cao thứ tư trong nông nghiệp. Hơn nữa, sau nhiều năm bị định vị là gạo giá rẻ, gạo Việt Nam đã được cải thiện về chất lượng, trở thành quốc gia xuất khẩu gạo đắt nhất với chất lượng cao.

Trong đợt tăng giá gạo toàn cầu gần đây, giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam đã tăng vọt lên 663 USD/tấn, cao hơn 100 USD/tấn so với các nước khác. Giá gạo bình quân của Việt Nam năm 2024 rất cao ở một số thị trường. Ví dụ, tại Brunei, giá gạo là 959 USD/tấn. Các con số này là 868 USD tại Hoa Kỳ, 857 USD tại Hà Lan, 847 USD tại Ukraine, 836 USD tại Iraq và 831 USD tại Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó, một số công ty đã xuất khẩu gạo cao cấp sang Đức với giá 1.800 USD/tấn và sang Nhật Bản với giá 1.200 USD/tấn. Gạo Việt Nam đã "thay đổi số phận" nhờ các giống lúa cải tiến không chỉ cho năng suất cao và chu kỳ sinh trưởng ngắn (90-105 ngày) mà còn có chất lượng vượt trội so với các đối thủ cạnh tranh. Nhiều nông dân ở Campuchia đã chuyển từ trồng các giống lúa địa phương sang các giống lúa thơm đặc sản của Việt Nam như OM 5451, ST và Dai Thom 8 vì lợi nhuận tốt hơn. Nông dân Thái Lan cũng đang chạy đua để trồng những giống lúa này.

Gạo Việt Nam không còn chỉ được bán cho các nước nghèo mà đang dần thâm nhập vào các thị trường cao cấp như Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ và Châu Âu. Những bao gạo có nhãn "Gạo Việt Nam" tự hào nằm trên kệ của các chuỗi siêu thị lớn trên toàn cầu. Gạo Việt Nam đã được liệt kê là loại gạo ngon nhất thế giới, có trong thực đơn của các chức sắc và được các đầu bếp nổi tiếng lựa chọn. Vào năm 2019 và 2023, giống gạo ST25 của Việt Nam đã vượt qua các đối thủ cạnh tranh từ 10 quốc gia trồng lúa lớn để được vinh danh là "Gạo ngon nhất thế giới".

Sản xuất gạo chất lượng cao

Đầu năm 2025, trong buổi họp báo, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đã bật ca khúc "Rock Hạt gao" với giai điệu sôi động, hiện đại, thể hiện góc nhìn mới về nghề trồng lúa. Với những biến động của thị trường và xu hướng tiêu dùng thay đổi, Việt Nam hiện cần có cái nhìn mới về lúa gạo. Trồng lúa không chỉ để bán mà còn vì nhiều giá trị. Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, ít phát thải gắn với tăng trưởng xanh tại Đồng bằng sông Cửu Long vào năm 2030" hướng đến sản xuất chất lượng cao. Đây cũng là điểm khởi đầu cho một cuộc cách mạng sản xuất mới, cho thấy Việt Nam có thể sản xuất lúa chất lượng cao, minh bạch và có trách nhiệm. Hơn nữa, điều này cho phép nông dân giảm phát thải và bán tín chỉ carbon.

Trong nửa cuối năm 2024, Bộ NN & PTNT và Quỹ Tài chính Carbon Chuyển đổi đã tổ chức nhiều cuộc họp để thảo luận về các phương pháp thí điểm thanh toán cho mục đích giảm phát thải khí nhà kính hỗ trợ phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao. Quỹ đã phê duyệt tổng chi phí là 33,3 triệu đô la, có thể tăng lên 40 triệu đô la. Số tiền này sẽ được sử dụng để trả cho những người nông dân trồng lúa phát thải thấp. Bên cạnh tín dụng carbon, dự án này cũng mang lại lợi ích đáng kể cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Rơm rạ có thể được chế biến thành viên và phân bón cho các vụ mùa sau, giúp người nông dân tiết kiệm chi phí đầu vào đồng thời tăng giá bán. Việt Nam có thể tự tin giới thiệu thương hiệu "lúa xanh" ra thị trường toàn cầu.

Theo VNS