Dữ liệu của Hoa Kỳ công bố hôm 5/2 cho thấy thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ đã tăng vọt lên mức cao kỷ lục vào năm 2024, có khả năng làm phức tạp thêm nỗ lực của Hà Nội nhằm ngăn chặn thuế quan thương mại từ chính quyền Trump mới. Dữ liệu cho thấy quốc gia Đông Nam Á này chỉ đứng sau Trung Quốc, Liên minh châu Âu và Mexico về quy mô mất cân bằng thương mại với hoa Kỳ, nhưng các nhà phân tích cho biết cam kết của Hà Nội về việc nhập khẩu nhiều hơn từ Hoa Kỳ cũng như các biện pháp bù đắp khác có thể giúp nước này tránh được các biện pháp trừng phạt. Thuế quan toàn diện của Hoa Kỳ đối với tất cả hàng nhập khẩu của Trung Quốc đã có hiệu lực vào 5/2, khiến Bắc Kinh phản ứng ngay lập tức, trong khi Trump cũng đe dọa EU bằng các khoản thuế mới. Mexico và Canada đã hoãn thuế 25% mới trong 30 ngày vào 5/2 sau khi hứa sẽ tăng cường bảo vệ biên giới.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về Việt Nam kể từ khi tái đắc cử, nhưng "ông ấy vẫn bị ám ảnh bởi thâm hụt thương mại", khiến quốc gia này có khả năng trở thành mục tiêu áp thuế, Deborah Elms, người đứng đầu chính sách thương mại tại Hinrich Foundation có trụ sở tại Châu Á cho biết. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ tăng hàng năm gần 20% vào năm 2024 lên mức kỷ lục vượt quá 123 tỷ USD, theo dữ liệu mới nhất từ ​​chính phủ Hoa Kỳ. Trong cùng kỳ, khoảng cách với Trung Quốc tăng chưa đến 6% lên 295,4 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với mức đỉnh điểm vào năm 2018; thặng dư của EU tăng gần 13% lên mức cao 235,5 tỷ USD; và thâm hụt với Mexico tăng 12,5% lên gần 172 tỷ USD, cũng là mức kỷ lục mọi thời đại. Việt Nam và Mexico đều là những nước hưởng lợi chính từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung gần đây nhất, khi các nhà sản xuất có trụ sở tại Trung Quốc chuyển hoạt động sản xuất ra nước ngoài để tránh mức thuế áp dụng cho Trung Quốc từ năm 2018 trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump.

Rủi ro ngành chip

Bất chấp khoảng cách thương mại đang phình to, Việt Nam đang ở một vị thế khác so với các nước xuất khẩu hàng đầu khác, vì Việt Nam không gây ra mối đe dọa an ninh rõ ràng đối với Hoa Kỳ, Sayaka Shiba, một nhà phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu BMI cho biết. Chính quyền Trump đã chuẩn bị thuế quan đối với Mexico và Trung Quốc theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), viện dẫn các rủi ro từ nhập cư và ma túy, ông Shiba cho biết, đồng thời lưu ý rằng "sẽ khó hơn để lập luận một cách thuyết phục rằng Việt Nam là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia".

Việt Nam vẫn có thể phải đối mặt với thuế quan liên quan đến thương mại, ông Shiba cho biết thêm rằng các biện pháp như vậy sẽ cần phải được duy trì thông qua các cuộc điều tra, điều này sẽ cho Việt Nam thời gian để tìm ra cách tránh chúng. Thuế quan theo ngành có thể mang lại rủi ro cao hơn cho Việt Nam, đặc biệt là đối với việc nhập khẩu chất bán dẫn, ông Shiba cho biết, lưu ý rằng Việt Nam là nước xuất khẩu chất bán dẫn hàng đầu sang Hoa Kỳ. Các quan chức Việt Nam đã nhiều lần tuyên bố rằng họ sẽ tìm cách thỏa hiệp với Washington về thương mại. Trước đó vào 5/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo các quan chức chuẩn bị cho tác động của một cuộc chiến tranh thương mại toàn cầu có thể xảy ra mà không đề cập đến viễn cảnh áp thuế đối với Việt Nam, theo một bài đăng trên cổng thông tin chính phủ.

Trong số các lựa chọn thu hẹp thâm hụt có thể có là thúc đẩy nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) của Việt Nam từ Hoa Kỳ và giảm thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ, chẳng hạn như đậu nành, bông và thịt, ông Shiba cho biết, lưu ý rằng xuất khẩu khó cắt giảm vì chúng chủ yếu đến từ các công ty đa quốc gia lớn hoạt động tại Việt Nam, chẳng hạn như Samsung Electronics và Intel. "Hứa mua hàng là chiến lược tốt nhất cho Việt Nam, ngay cả khi kết quả hữu hình không phải lúc nào cũng có thể đạt được trong ngắn hạn", Elms cho biết.

Theo Reuters