Với kim ngạch xuất khẩu cà phê vượt 4,7 tỷ USD vào giữa tháng 11, người nông dân và các nhà xuất khẩu của Việt Nam đang gặt hái thành quả từ đợt tăng giá cà phê toàn cầu. Thông thường, giá cà phê sẽ giảm trong mùa thu hoạch do nguồn cung dồi dào. Tuy nhiên, năm nay, giá đã tăng vọt, mang lại lợi nhuận khổng lồ cho người trồng cà phê ở Tây Nguyên của Việt Nam. Ngày 29/11, cà phê Robusta trên sàn giao dịch London (hợp đồng tháng 1/2025) đạt 5.565 USD/tấn, vượt qua kỷ lục trước đó là 5.527 USD/tấn được thiết lập vào ngày 26/9. Trong khi đó, cà phê Arabica trên sàn giao dịch New York (hợp đồng tháng 3/2024) tăng lên 323,05 cent/lb, mức cao nhất kể từ năm 1977. Những biến động giá chưa từng có này cho thấy lo ngại về tình trạng thiếu hụt nguồn cung trong tương lai, với một số chuyên gia dự đoán rằng cà phê có thể sớm trở thành một mặt hàng xa xỉ.

Tại thị trường trong nước của Việt Nam, giá cà phê cũng tăng mạnh. Sáng 29/11, giá cà phê nhân thô đạt 131.200 đồng/kg, tiệm cận mức cao kỷ lục 134.000 đồng/kg ghi nhận hồi tháng 4.

Nông dân lãi giữa biến động thị trường bất thường

Ở Tây Nguyên, vụ thu hoạch cà phê đang diễn ra. Thông thường, giá giảm vào thời điểm này do nguồn cung tăng, nhưng năm nay cả giá cà phê tươi và chế biến đều tăng đáng kể. “So với thời điểm này năm ngoái, giá cà phê đã tăng gấp đôi”, ông Nguyễn Văn Hoan, một người trồng cà phê ở Đắk Lắk cho biết. Ông lưu ý rằng cà phê quả tươi chỉ được bán với giá 17.000 đồng/kg vào năm ngoái, trong khi cà phê hạt thô có giá dưới 60.000 đồng/kg. “Năm nay, cà phê tươi được bán với giá hơn 30.000 đồng/kg, thậm chí cao hơn giá cà phê hạt đã chế biến vào năm 2020. Cà phê hạt thô đang được bán với giá hơn 130.000 đồng/kg, điều đó có nghĩa là lợi nhuận rất lớn đối với người nông dân”, ông Hoan nói thêm. Hoàn, người sở hữu năm ha cà phê, dự kiến ​​sẽ thu hoạch được khoảng 20 tấn cà phê hạt mặc dù năng suất thấp hơn do thời tiết bất lợi. Với mức giá hiện tại, ông dự kiến ​​sẽ thu được 2,6 tỷ đồng, với lợi nhuận khoảng 1,7 tỷ đồng sau khi trừ chi phí. Tuy nhiên, nhiều nông dân vẫn giữ lại hàng, hy vọng giá sẽ tăng thêm. “Tôi đã bán một phần sản lượng thu hoạch để phòng ngừa rủi ro giá giảm mạnh, như đã xảy ra vào tháng 4 và tháng 5”, Hoan giải thích. Nguyễn Văn Tạo, một nông dân ở Đăk Mil, Đăk Nông, cũng báo cáo tình hình tương tự. Với sản lượng ước tính là 27 tấn, ông kỳ vọng sẽ thu được 3,5 tỷ đồng, với lợi nhuận khoảng 2 tỷ đồng.

Vai trò của Việt Nam trên thị trường cà phê toàn cầu

Nông dân trồng cà phê Việt Nam có năng suất trung bình 3–5 tấn/ha, tùy theo giống và vùng. Chi phí sản xuất ước tính khoảng 40.000 đồng/kg, mang lại cho nông dân lợi nhuận đáng kể khi giá tăng vọt lên 125.000–130.000 đồng/kg. “Nông dân có thể dễ dàng kiếm được hàng tỷ đồng nếu họ trồng ít nhất ba ha cà phê”, ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê và Ca cao Việt Nam (VICOFA) cho biết. Nhu cầu về cà phê Robusta đã tăng lên, với các nhà rang xay toàn cầu tăng tỷ lệ pha trộn Robusta từ 20–30% lên 30–40%. Là quốc gia sản xuất Robusta hàng đầu thế giới, Việt Nam đóng vai trò quan trọng trên thị trường cà phê toàn cầu. Mặc dù vậy, thời tiết bất lợi, bao gồm cả mưa kéo dài, đã làm chậm quá trình thu hoạch và làm giảm chất lượng cà phê trong năm nay. Ngoài ra, nông dân đã bắt đầu xen canh cà phê với các loại cây trồng khác, chẳng hạn như sầu riêng, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng từ Trung Quốc, khiến nguồn cung cà phê càng trở nên eo hẹp. Tính đến giữa tháng 11, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 1,17 triệu tấn cà phê, tạo ra doanh thu kỷ lục 4,7 tỷ USD. Xuất khẩu sang các thị trường chính như Tây Ban Nha, Indonesia và Hà Lan đã tăng vọt, với một số quốc gia tăng gấp đôi chi tiêu cho cà phê Việt Nam.

Rủi ro và khuyến nghị

Trong khi giá cao có lợi cho người nông dân, các chuyên gia cảnh báo rằng việc tăng giá kéo dài có thể khiến các nhà nhập khẩu thay đổi hỗn hợp cà phê của họ, có khả năng ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam. "Giá cà phê Robusta của Việt Nam hiện đang quá cao, gây ra khiếu nại từ các nhà nhập khẩu", một đại diện của VICOFA cho biết. Mặc dù người mua vẫn tiếp tục mua do người tiêu dùng ưa chuộng cà phê Việt Nam, nhưng giá cao kéo dài có thể thúc đẩy họ tìm kiếm các lựa chọn thay thế. "Mức giá khoảng 100.000 đồng/kg sẽ cân bằng lợi ích của người nông dân, nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu, đảm bảo tăng trưởng bền vững cho cà phê Việt Nam", đại diện này kết luận.

Theo VNS