Các nhà sản xuất phân bón trong nước kỳ vọng Luật thuế giá trị gia tăng (GTGT) sửa đổi dự kiến được thông qua vào tháng 10 tới sẽ khiến phân bón phải chịu thuế suất VAT 5% để tạo thị trường công bằng hơn. Việc không áp dụng thuế VAT đối với phân bón trong nhiều năm đã khiến các nhà sản xuất trong nước không thể kê khai, khấu trừ thuế VAT đầu vào, dẫn đến giá phân bón sản xuất trong nước cao hơn khoảng 5-8%, dễ bị tổn thương trước sự cạnh tranh của phân bón nhập khẩu.

Việt Nam nhập khẩu một lượng phân bón đáng kể hàng năm, chủ yếu từ các nước áp dụng thuế VAT đối với phân bón. Điều này có nghĩa là các nhà xuất khẩu sẽ được hoàn thuế VAT đầu vào khi xuất khẩu sang Việt Nam, cho phép họ hạ giá để cạnh tranh. Thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2023, Việt Nam nhập khẩu gần 4,12 triệu tấn phân bón, trị giá 1,41 tỷ USD, tăng 21,3% về lượng nhưng giảm 12,8% về giá trị so với năm 2022. giá ở mức 342,9 USD/tấn vào năm 2023, thấp hơn 28% so với một năm trước. Việt Nam nhập khẩu phân bón chủ yếu từ Trung Quốc và Nga, chiếm 60% giá trị nhập khẩu của cả nước. Phân bón phải chịu thuế VAT 11% tại Trung Quốc, dự kiến giảm xuống 9% và 20% tại Nga.

Bộ Tài chính cho biết, với việc các nước xuất khẩu áp thuế VAT đối với phân bón, các nhà xuất khẩu vào Việt Nam sẽ được hoàn thuế VAT đầu vào, cho phép họ hạ giá tại Việt Nam. Trong khi đó, luật thuế GTGT hiện hành của Việt Nam không áp dụng thuế GTGT đối với phân bón, nghĩa là nhà xuất khẩu không phải nộp thuế GTGT và nhà sản xuất trong nước không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Điều này dẫn đến giá phân bón sản xuất trong nước cao hơn so với nhập khẩu.

Theo Công ty Hóa chất Lâm Thao Supe, thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ được tính vào giá thành sản xuất, chiếm khoảng 2-3,4%, làm giá thành sản phẩm của công ty tăng 5-8,4%, làm giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước. Nhập khẩu phân bón tăng vọt buộc các nhà sản xuất trong nước phải thu hẹp quy mô, đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu. Nếu giá phân bón toàn cầu tăng sẽ là một vấn đề. DAP số 2 – Vinachem cho biết, do không khấu trừ thuế VAT đầu vào nên giá thành sản xuất của công ty tăng khoảng 100 tỷ đồng đến 200 tỷ đồng/năm, tính vào giá bán sản phẩm. Số thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ của công ty ước tính từ năm 2015 đến hết năm 2023 là 808 tỷ đồng.

Dự thảo Luật VAT sửa đổi mới nhất đề xuất mức thuế VAT 5% đối với phân bón. Luật dự kiến sẽ được thông qua tại kỳ họp Quốc hội lần thứ 8 vào tháng 10. Trong lúc đang chật vật cạnh tranh với phân bón nhập khẩu, các nhà sản xuất trong nước đang tìm cách mở rộng xuất khẩu nhiều loại đang dư thừa như phân urê, super lân. Theo ông Phùng Hà, Tổng thư ký Hiệp hội phân bón Việt Nam, năng lực sản xuất nitơ urê của 4 nhà máy ước đạt 3 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu trong nước chỉ 1,6-1,8 triệu tấn. Với supe lân, nhu cầu khoảng 1 triệu tấn/năm, trong khi năng lực sản xuất đạt hơn 2 triệu tấn. Ông cho rằng cần phải đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm này để giúp các nhà sản xuất tránh bị thu hẹp sản xuất. Hiệp hội đề xuất giảm thuế xuất khẩu urê từ mức 5% hiện nay xuống 0% để thúc đẩy xuất khẩu.

Theo VNS