Tính biến động và khó lường trên các thị trường thế giới có thể gây ra nhiều thách thức cho nhiều ngành công nghiệp, bao gồm ngành chế biến gỗ, nhưng mang tới cơ hội cho các doanh nghiệp thích ứng nhanh. Tổng cục Lâm nghiệp báo cáo cho hay xuất khẩu các sản phẩm lâm sản thông báo giá trị xuất khẩu ước đạt 6,42 tỷ USD trong nửa đầu năm 2023, giảm 28,8% so với cùng kỳ năm 2022, với xuất khẩu gỗ và các sản phẩm từ gỗ giảm 29% trong cùng kỳ so sánh, xuống còn 5,96 tỷ USD.

Kết quả khảo sát sơ bộ của Hiệp hội Gỗ và Mỹ nghệ thành phố Hồ Chí Minh (HAWA) cho thấy các đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp trong ngành giảm 30% từ đầu năm nhưng bắt đầu phục hồi trong tháng 7 trước mùa mua sắm nội thất cuối năm trên toàn cầu. Phát biểu tại Diễn đàn ngành gỗ và nội thất Việt Nam do HAWA tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh tuần trước, chủ tịch Global Integration Business Consultants Phạm Ngọc Phú Trai, cho biết tình hình giảm đơn hàng xuất khẩu hiện nay chỉ là tạm thời và ngành nội thất vẫn có tiềm năng tăng trưởng đáng kể trong 5 – 10 năm tới. So với GDP toàn cầu dự báo tăng trưởng 3% trong năm 2023, tăng trưởng ngành gỗ tiếp tục duy trì tốc độ 4,5%/năm. Theo Statista Market Insights, giá trị thị trường nội thất gỗ có thể đạt 766 tỷ USD trong năm 2023 và ước đạt xấp xỉ 932 tỷ USD trong năm 2027, ông cho hay. Việt Nam nằm trong top 5 nước xuất khẩu nội thất gỗ lớn nhất thế giới, một phần lớn nhờ nguồn cung gỗ nội địa tốt.

Ông Nguyễn Quốc Khánh, chủ tịch HAWA, chia sẻ cùng tầm nhìn, cho biết các doanh nghiệp ngành gỗ đã cho thấy nhiều sáng kiến hội nhập kinh doanh. Trong giai đoạn thị trường suy yếu, các doanh nghiệp chủ động tái tổ chức sản xuất và tinh giản vận hành để giảm chi phí, đồng thời tìm kiếm sự hỗ trợ từ các tổ chức xúc tiến thương mại để khai phá các thị trường mới. Ông Khánh cho biết một xu hướng mới trong ngành chế biến gỗ, khi các thương hiệu nội thất lớn từ Việt Nam đang mở rộng sang các thị trường xuất khẩu triển vọng, đáng chú ý là các nước siêu giàu tại Trung Đông như Saudi Arabia và Dubai với tầm nhìn cung cấp các sản phẩm cho các siêu dự án bất động sản tại đây. Với năng lực của ngành và sự trở lại của các đơn hàng, mục tiêu xuất khẩu năm 2023 của ngành có thể đạt được, ông dự báo.

Tiến tới sản xuất bền vững

Các chuyên gia tại diễn đàn nhấn mạnh tầm quan trọng của củng cố nguồn gỗ nội địa, chuẩn bị cho việc thị trường phục hồi, đơn hàng tăng lên và tiến tới chuyển đổi sản xuất theo hướng bền vững để cải thiện khả năng cạnh tranh. Tính bền vững của các sản phẩm nội thất hiện là một yêu cầu bắt buộc, không còn là tiêu chuẩn tự nguyện, ông Trai cho biết. Ông cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đối mặt với các yêu cầu mới như Cơ chế điều chỉnh mức carbon của EU (Carbon Border Adjustment Mechanism -CBAM), có hiệu lực từ tháng 10/2023. Hàng hóa nhập khẩu vào thịt rường châu Âu có thể sẽ phải gánh thêm chi phí nếu không áp dụng mô hình sản xuất phát thải thấp và giành được tín dụng carbon.

Ngành gỗ Việt Nam sở hữu trữ lượng rừng trồng lớn, nếu được quản lý và kết nối tốt, các doanh nghiệp nội thất gỗ Việt Nam sẽ tận dụng được thịt rường tín dụng carbon. Ngành chế biến gỗ nên tái định vị mục tiêu và tầm nhìn để trở thành một trung tâm nội thất xanh và bền vững, ông cho biết thêm.

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy, giám đốc Private Economic Development Research Board, chỉ ra các thách thức thị trường liên quan tới Quy định ngành gỗ của liên minh châu Âu (EUTR - European Union Timber Regulation) và mục tiêu phát thải carbon ròng bằng 0 sẽ thúc đẩy ngành chế biến gỗ và lâm sản Việt Nam theo hướng tích cực, khuyến khích vươn ra và thu hút đầu tư nước ngoài.

Theo VNS