Các nút thắt trong ngành cá tra Việt Nam đang ngày càng chặt hơn, với dự báo thị trường sẽ thiếu cá tra thương phẩm cỡ 800 gr – 1kg – cỡ cá được ưa chuộng để sản xuất phile cá tra xuất khẩu sang EU và mỹ - đang ngày càng trở thành một hiện thực rõ rệt.

Trong khi xuất khẩu giảm về lượng được khỏa lấp phần nào nhờ giá xuất khẩu tăng so với năm 2020, số liệu thống kê tháng 8 và 9 cho thấy mức độ thực sự về giảm xuất khẩu gây ra bởi các biện pháp phản ứng của Việt Nam trước đợt bùng phát virus corona:

“Xuất khẩu giảm mạnh trong tháng 8”, một nguồn tin là một nhà phân tích có dữ liệu xuất khẩu trả lời phỏng vấn Undercurrent News. “Trong tháng 9, chúng tôi cho rằng xuất khẩu sẽ tăng nhưng chưa quay lại mức xuất khẩu tháng 7, có thể khoảng 50.000 tấn. Tôi không nghĩ tình hình xuất khẩu sẽ quay trở lại bình thường cho tới tháng 11 hoặc 12 nhưng có thể thậm chí chưa quay lại bình thườg khi bước vào năm 2022, tất cả phụ thuộc vào COVID-19”.

Theo báo cáo trước đó, nông dân nuôi cá tra buộc phải giữ cá lại trong ao, giảm cho ăn để duy trì cân nặng cho cá ở mức lý tưởng. Giá cổng trại cá tra cỡ 800gr – 1kg ghi nhận tăng vọt trong thời gian gần đây do một số nhà chế biến bắt đầu thu mua cá ở cỡ lý tưởng này. Thực tế là không dễ tiêu thụ sản phẩm vào thời điểm hiện nay so với vài tuần vừa qua nên các nhà chế biến tìm cách cấp đông bởi lo ngại cỡ cá lý tưởng này có thể không còn trong thời gian tới.

Việt Nam hiện đã qua thời điểm thả nuôi lý tửng và cá tra là loại cá chậm sinh trưởng, nghĩa là cỡ cá 800gr – 1kg sẽ thiếu trong một thời điểm nào đó. Bà Lê Thị Thùy Trang, giám đốc kinh doanh của văn phòng Siam Canadian tại Việt Nam, xác nhận với Undercurrent News rằng cỡ cá này đã thiếu nghiêm trọng nguồn cung. “Trong giai đoạn phong tỏa và hạn chế di chuyển, nông dân không thể thu hoạch hay vận chuyển cá từ trại nuôi tới nhà máy nên buộc phải giữ cá trong ao. Hiện toàn bộ số cá đang bắt đầu quá cỡ”, bà cho biết thêm cỡ cá thông thường sẽ thiếu cho tới tháng 3/2022 khi tết Nguyên đán tại Viẹt Nam sẽ rơi vào ngày 1/2/2022. Hiện cỡ cá nhỏ cần ít nhất 4 – 5 tháng trong ao để đạt cỡ thương phẩm. “Do tình trạng thiếu nguyên liệu thô, giá cá tra có thể duy trì tăng từ nay tới quý 2/2022”, bà cho biết

Nhà phân tích này cũng nhấn mạnh rằng trong khi tình trạng thiếu nguyên liệu thô sẽ kéo dài, các nhà chế biến có rất ít cơ hội bán hàng vào thời điểm này và chỉ có thị trường Mỹ ghi nhận nhu cầu tăng và kéo giá tăng. “Chúng ta có thể ghi nhận giá cổng trại tăng trong tohừi gian gần đây nhưng sẽ dò đáy trở lại khi cá phát triển lên kích cỡ lớn hơn. Và giá xuất khẩu không quá tốt nên giá cổng trại sẽ khó duy trì tăng”.

Trung Quốc thận trọng, nhu cầu tại Mỹ mạnh

Các biện pháp kiểm soát COVID-19 của chính phủ Việt Nam tiếp tục tác động nghiêm trọng lên ngành cá tra, một số nguồn tin khẳng định. Các tỉnh nuôi cá tra chính là Tiền Giang và Cần Thơ, bà Trang cho biết, vẫn chưa được nới lỏng như một số khu vực khác. “Bất chấp thực tế là các nhà máy đang hoạt động ở công suất thấp, chúng tôi vẫn chưa ghi nhận giá tăng”, nhà phân tích cho hay. “trong tháng 7, giá tăng nhẹ nhưng hiện đã giảm trở lại do sức mua yếu. Đặc biệt là thực trạng bán hàng sang Trung Quốc khi các lệnh hạn chế ở đây rất mạnh, có thể do họ muốn tránh bất cứ rủi ro có ca nhiễm virus corona nào từ nhập khẩu thủy sản đông lạnh”.

Giá xuất khẩu sang Trung Quốc không quá tệ nhưng việc bán hàng sang thị trường này lại quá khó khăn, vẫn có hàng loạt các nhà nhập khẩu có nhu cầu với cá tra và sẵn sàng trả tiền để đảm bảo nguồn hàng. Trong khi đó, giá xuất khẩu cá tra sang Mỹ đang tăng nhờ nhu cầu tốt. Giá trung bình tất cả các loại sản phẩm xuất khẩu trong tháng 8/2021 vượt mức hòa vốn 3,55 USD/kg, và đang hướng tới ngưỡng giá cao trong năm 2018, ông nhấn mạnh.

Tuy nhiên,  Bob Noster – giám đốc cấp cao về kinh doanh và thu mua tôm và cá tra tại nhà nhập khẩu Seattle Shrimp & Seafood Co – cho biết công ty chưa thấy bất cứ sự thay đổi nào về giá “do các nhà máy vẫn đóng cửa và lo ngại chính là các hợp đồng lớn của chúng tôi – khi nào họ có thể sản xuất và giao hàng”. Ông bày tỏ sự lo ngại về các ngouòn cung từ Việt Nam, cho biết phần lớn cá tra vẫn còn trong ao, lớn quá cỡ và các nhà đóng gói thì đang cạn kiệt công suất không gian cấp đông do họ đã mua cá ở cỡ lý tưởng. “Chúng tôi cho rằng vụ thu hoạch tới sẽ chủ yếu là phile cá cỡ lớn loại 12/14 oz, 14/16 oz, và có thể cả 16/20 oz, là các cỡ cá không lý tưởng cho thị trường mỹ. Cỡ cá 3/5 oz, 5/7 oz và có thể 7/9 oz có thể thiếu hụt trong những tháng tới. Đồng thời, cước vận chuyển đường biển tiếp tục tăng và không gian trống vẫn thiếu. Chúng ta không nên kỳ vọng tình trạng sẽ tốt lên ngay trong năm 2021”, ông nhấn mạnh.

Tồn kho tại Mỹ đang ở mức thấp và đang chào bán với giá cao. Phần lớn các sản phẩm thâm nhập vào thị trường Mỹ đều là là các sả phẩm có nhãn hiệu riêng và đã quen thuộc với người tiêu dùng. “Sự cân bằng giữa doanh số bán ra nhanh chóng được bù đắp bởi tốc độ nhập hàng nhanh, khi nhu cầu đối với cá tra ở mức cao”. Giá bán cá tra tại Mỹ dao động từ 2,85 – 3,1 USD/lb phụ thuộc vào nguồn hàng sẵn có của người bán”, nhưng phần lớn đều đang yêu cầu mức giá cao hơn khoảng giá trên”.

Trong khi đó, thị trường EU vẫn đặt ra nhiều khó khăn cho cá tra. Giá cá tra trên thị trường này tiếp tục xu hướng giảm và có vẻ không phải do virus corona mà do thực phẩm đông lạnh trong lĩnh vực bán lẻ là lĩnh vực đã bùng nổ trong suốt giai đoạn phong tỏa.

“Giá cá tra hiện quá cao cho thị trường EU”, theo quan điểm của bà Trang từ Siam Canadian. “Do các lệnh phong tỏa, các nhà máy không thể hoàn thành các đơn hàng treo nên họ đang rất thận trọng trong đưa ra các chào hàng hiện nay. Cước vận chuyển là yếu tố rất tiêu cực hiện nay, cước vận chuyển trung bình lên tới khoảng 0,6 USD/kg, khiến cá tra trở nên kém hấp dẫn trên thị trường EU”, Biện pháp mà các nhà đóng gói xuất khẩu Việt Nam phải áp dụng là 3 tại chỗ - tức họ phải cung cấp chỗ ăn, ở và làm việc ngay tại nhà xưởng – tất cả đều góp phần đẩy giá chào bán tăng cao.

Theo Undercurrent News