Năm 2020 là một năm đầy thách thức với nhiều lĩnh vực kinh doanh nhưng không phải đối với sản xuất – xuất khẩu gạo. Việt Nam vừa vượt qua Ấn Độ và Thái Lan về giá gạo xuất khẩu.

Đầu năm 2020, giáo sư Võ Tòng Xuân, một chuyên gia uy tín trong ngành gạo, dự báo Việt Nam sẽ có một năm thịnh vượng trong xuất khẩu gạo khi tăng cả về lượng và giá xuất khẩu. Vào thời điểm đó, chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan Charoen Laothamatat chia sẻ đồng quan điểm cho rằng Việt Nam có thể vượt qua Thái Lan về xuất khẩu gạo trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt trên thị trường. Chi phí sản xuất tại Thái Lan tăng cao, đồng Baht biến động bất lợi và sản xuất gặp mối đe dọa từ hạn hán.

Và dự báo trên đã trở thành sự thật. Trong khi xuất khẩu các nông sản khác chậm lại trong những tháng đầu năm 2020 do COVID-19, xuất khẩu gạo bùng nổ tăng trưởng 2 con số. Chỉ riêng trong 2 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đã đạt 66.222 tấn, doanh thu đạt 37 triệu USD, so với mức 9.534 tấn, trị giá 4,5 triệu USD trong cùng kỳ năm 2019, tương đương mức tăng trưởng 600%. Tốc độ tăng trưởng này chưa từng có trong lịch sử xuất khẩu gạo sang đất nước 1,4 tỷ dân này. Vào giữa tháng 5/2020, Việt Nam chính thức vượt qua Thái Lan về xuất khẩu gạo. Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan báo cáo kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 2,9 triệu tấn, trị giá 1,41 tỷ USD, trong khi xuất khẩu gạo Thái Lan đạt 2,57 triệu tấn trong cùng thời điểm.

Với những thành tựu này, Việt Nam vọt lên vị trí thứ 2 về xuất khẩu gạo. Vào giữa tháng 8, một lần nữa gạo Việt Nam chạm cột mốc mới: Hiệp hội Lương thực Việt Nam báo cáo giá gạo Việt 5% tấm giao dịch ở mức 493 – 477 USD/tấn, so với giá gạo cùng lọa từ Thái Lan là 473 – 477 USD/tấn, gạo Pakistan 423 – 427 USD/tấn và gạo Ấn Độ 378 – 382 USD/tấn. Theo Hiệp hội, giá gạo Việt Nam đạt mức cao nhất trên thị trường trong số 3 nước xuất khẩu lớn là Việt Nam, Thái Lan, và Ấn Độ: cao hơn 20 USD/tấn so với Thái Lan, 70 USD/tấn so với Pakistan và 115 USD/tấn so với Ấn Độ.

Trong tháng 11, giá gạo Việt Nam lần thứ 3 vượt qua giá gạo Thái Lan và Ấn Độ. Đầu tháng 12, giá gạo Việt 5% tấm chào bán ở mức 493 – 497 USD/tấn, cao hơn giá gạo Thái Lan (475 – 485 USD/tấn) và Ấn Độ (366 – 370 USD/tấn). Các chuyên gia cho rằng nhu cầu tích trữ gạo tại nhiều nước đang tăng, dự báo xuất khẩu gạo Việt Nam năm 2020 đạt 6 triệu tấn. Đồng thời, gạo St25 của Việt Nam được công nhận là gạo ngon nhất thế giới.

Nông dân hưởng lợi lớn

Nông dân trồng lúa Việt Nam đã có một năm thành công. Nhu cầu gạo ở mức cao tới nên nhiều thương lái tới ruộng trực tiếp để thu gom lúa và nhiều người đặt hàng khi lúa còn chưa chín. Lãnh đạo Cục Trồng trọt Nguyễn Như Cường cho biết thu hoạch vụ thu đông tại ĐBSCL đã kết thúc và nông dân bán lúa với mức giá cao hơn tới 1.000 đồng/kg so với năm 2019.

Nông dân trồng lúa đã có một năm bội thu chưa từng có. Nông dân ĐBSCL gieo giống vụ đông xuân trên diện tích 1,54 triệu ha, năng suất trung bình đạt 7 tấn.ha, thậm chí còn cao hơn năm 2018. Vụ đông xuân tại các khu vực ven biển Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cũng ghi nhận năng suất cao kỷ lục. Ông Nguyễn Văn Tâm tại huyện Trung Thành thuộc tỉnh Cần Thơ cho biết năm 2020 là năm thành công hiếm hoi khi nông dân trồng lúa không phải đối mặt với hạn hán và xâm mặn lịch sử. Năng suất cao, gạo bán tốt và giá bán cao. Gia đình ông Tâm có 6ha lúa vụ thu đông trong năm 2020. Thương lái đến khi lúa còn chưa chín và đặt hàng với mức giá 5.700 đồng/kg, cao hơn 700 đồng/kg so với năm 2019.

Thực tế, xâm mặn nghiêm trọng hơn và sớm hơn những năm trước. Tuy nhiên, nông dân đã được cảnh báo về xâm mặn sớm, có kinh nghiệm tốt hơn với xâm mặn để tránh thiệt hại. Hoạt động xuống giống sớm hơn thường lệ khoảng 15 – 30 ngày và nông dân sử dụng các giống lúa ngắn ngày, kháng hạn và mặn.

Ông Đỗ Hà Nam, phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, cho biết chiến lược tái cơ cấu giống lúa của Việt Nam đã gặt hái thành quả. Nông dân tăng diện tích trồng lúa gạo thơm, giá cao để bán sang các thị trường lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước châu Âu.

Theo VNS