Thái Lan đang đứng trước rủi ro sẽ tụt xuống vị trí thứ 5 về xuất khẩu gạo trong thập kỷ tới nếu nước này vẫn tự mãn với hiện trạng và không phát triển chiến lược dài hạn về giống lúa và khả năng cạnh tranh cho ngành gạo, Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cảnh báo.

Charoen Laothammatas, chủ tịch Hiệp hội, cho rằng Thái Lan sẽ liên tục suy giảm xuất khẩu gạo trong thời gian tới do chính sách ngành gạo hiện tại của nước này thiếu sự liên tục và một chiến lược phát triển dài hạn. Thái Lan cũng chỉ có ngân sách R&D hạn chế cho phát triển giống lúa, đặc biệt là giống lúa gạo trắng mềm cơm hiện đang có nhu cầu cao trên thị trường thế giới”, ông Charoen cho hay. “Chi phí sản xuất của Thái Lan đang cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh, trong khi chi phí logistics và đồng Baht mạnh khiến giá gạo Thái Lan trở nên đắt đỏ hơn hẳn so với các đối thủ cạnh tranh xuất khẩu gạo khác”.

Ông cho biết thêm các thiên tai hạn hán và lũ lụt nối tiếp nhau cũng tác động tiêu cực lên sản xuất lúa gạo Việt Nam và thiếu dữ liệu chính xác về ngành gạo khiến ngành gạo khó lên các kế hoạch marketing hiệu quả. “Đối với các chiến lược dài hạn, các cơ quan liên quan đang được kêu gọi đẩy nhanh việc rà soát toàn bộ chuỗi cung ứng trong ngành gạo, từ phát triển giống, các nhà máy xay xát, thương lái thu mua lúa, các nhà sản xuất và giao dịch giống lúa, ông Charoen cho hay. Ông cho biết các nước sản xuất gạo khác như Trung Quốc đã chi tiêu rất nhiều tiền vào R&D để nâng năng suất trồng lúa. Năng suất lúa của Trung Quốc hiện lên tới khoảng 12,5 tấn/ha, trong khi năng suất lúa của Việt Nam khoảng 6 tấn/ha, so với mức năng suất chỉ khoảng 2,8 tấn/ha của Thái Lan.

Trong một động thái liên quan, Hiệp hội hạ dự báo xuất khẩu gạo của Thái Lan trong năm 2020 xuống còn 6,5 triệu tấn – mức thấp nhất trong 20 năm – từ mức dự báo trước đó là 7,5 triệu tấn.

Hiệp hội dẫn ra hàng loạt các yếu tố tiêu cực, bao gồm cuộc khủng hoảng virus corona làm giảm nhu cầu gạo toàn cầu, đồng Baht mạnh khiến giá gạo Thái đắt tương đối trên thị trường quốc tế và hạn hán làm giảm nguồn cung. Giá gạo Thái Lan hiện cao hơn các đối thủ cạnh tranh từ 30 – 80 USD/tấn do đồng Baht mạnh, đồng thời hạn hán kéo dài làm giảm nguồn cung gạo nội địa tới 20%, tương đương 5 triệu tấn lúa trong năm 2020. Theo ông Charoen, các nước nhập khẩu gạo lớn như Philippines, Malaysia và Trung Quốc ưa chuộng gạo mềm cơm nhưng Thái Lan vẫn chưa chuyển đổi sản xuất sang các loại ngũ cốc mềm.  

Nhu cầu nhập khẩu gạo năm 2020 của Trung Quốc giảm do tồn kho gạo của Trung Quốc đại lục ở mức cao, lên tới 117 triệu tấn, so với mức bình thường chỉ ở 60 – 70 triệu tấn. Trung Quốc trở thành nước xuất khẩu gạo ròng trong năm 2020, với dự kiến xuất khẩu khoảng 3,5 – 4 triệu tấn gạo sang châu Phi. “Xuất khẩu gạo Thái Lan trong nửa đầu năm 2020 dự báo giảm do COVID-19 bùng phát trong tháng 4 làm tăng mạnh nhu cầu và một số nước đã tích lũy mạnh dự trữ gạo nội địa trong nửa đầu năm 2020”, ông nhận định. “Nhóm phụ trách kinh tế mới nên suy nghĩ về các giải pháp thúc đẩy phát triển khả năng cạnh tranh của gạo Thái Lan và neo tỷ giá ở 32,5 – 33 Baht/USD”.

Trong nửa đầu năm 2020, xuất khẩu gạo Thái Lan đạt 3,14 triệu tấn, giảm 32,7% so với cùng năm 2019, giá trị xuất khẩu đạt 2,2 tỷ USD, giảm 12% trong cùng kỳ so sánh. Trong cùng kỳ, Thái Lan tụt xuống vị trí thứ 3 trong nhóm các nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, sau Ấn Độ và Việt Nam, với kim ngạch lần lượt là 4,53 triệu tấn và 4,04 triệu tấn.

Theo Bangkok Post