Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte vừa ra lệnh dỡ bỏ các hạn chế tồn tại hơn 2 thập kỷ qua đối với nhập khẩu gạo, người phát ngôn của ông cho biết, đặt ra cơ sở cho việc nhập khẩu không giới hạn lương thực thiết yếu này khi chính phủ Philippines đang chật vật giải quyết lạm phát tăng vọt.

Gạo là mặt hàng thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn nhất trong chỉ số giá tiêu dùng của Philippines, đã tăng với 6,7% trong tháng 9 vừa qua so với cùng kỳ năm 2017, tốc độ tăng nhanh nhất kể từ tháng 2/2009 do tồn kho thấp đẩy giá gạo nội địa tăng mạnh.

Ông Duterte ra lệnh “nhập khẩu gạo không hạn chế” trong cuộc họp nội các ngày 8/10, theo người phát ngôn thổng thống Harry Roque cho biết trong một cuộc họp báo ngắn. “Không còn bất cứ hạn chế nào đối với nhập khẩu gạo nếu thuế được nộp đầy đủ. Thị trường nhập khẩu gạo đang mở hoàn toàn tự do”. Tuyên bố này nghĩa là chính phủ Philippines sẽ xóa bỏ toàn bộ các hạn ngạch nhập khẩu gạo, vốn tồn tại hơn 20 năm qua,một chính sách nhằm bảo vệ nông dân sản xuất lúa gạo nội địa. Động thái này cũng chấm dứt thế độc quyền nhập khẩu gạo hàng thập kỷ qua của Cơ quan Thực phẩm Quốc gia (NFA).

Các nhà làm chính sách hiện đang nỗ lực hoạt động để thay thế chính sách hạn ngạch nhập khẩu, còn được gọi là hạn chế định lượng, bằng một chính sách thuế nhập khẩu 35% đối với các nguồn cung gạo từ Đông Nam Á – như thỏa thuận thương mại khu vực hiện nay đã quy định – và 180% đối với nguồn cung gạo từ các khu vực khác. Nhưng lệnh của ông Duterte cũng cho thấy rằng nước này đã không còn cần chờ luật mới và các nhà nhập khẩu gạo được phép nhập khẩu gạo tự do nếu họ trả thuế.

Tự do hóa “nhập khẩu gạo thực sự là một giải pháp cuối cùng để kìm chế lạm phát”. Người phát ngôn của tổng thống cho biết lệnh của ông Duterte cũng có nghĩa là không cần NFA phê chuẩn hạn ngạch nhập khẩu hoặc thông qua một nhà nhập khẩu được ủy nhiệm.

Philippines đang tăng mạnh nhập khẩu gạo trong năm 2018, với các phê chuẩn nhập khẩu của NFA đã chạm mức 2,4 triệut ấn gạo, chỉ thấp hơn một chút so với mức nhập khẩu gạo kỷ lục 2,45 triệu tấn vào năm 2010 khi giá thực phẩm toàn cầu tăng mạnh do lo ngại thiếu hụt nguồn cung. Gạo nhập khẩu rẻ hơn nhiều so với gạo sản xuất nội địa của Philippines, thường đến từ Việt Nam và Thái Lan – nơi chi phí sản xuất thấp hơn nhiều.