Những tác động của cuộc chiến thương mại ông Trump phát động đang bắt đầu nã đạn khắp nền kinh tế Mỹ khi thuế nhập khẩu thép làm gián đoạn các chuỗi cung ứng nội địa và các đối tác thương mại toàn cầu trả đũa lại hàng loạt hàng hóa Mỹ, như bơ lạc, whiskey và tôm hùm. Làn sóng các đợt ăn miếng trả miếng trong chính sách thuế khiến các lãnh đạo doanh nghiệp hết sức quan ngại, đặc biệt là vấn đề đầu tư chậm lại, và Cục Dự trữ Liên bang thông báo rằng họ có thể phải xem xét lại các dự báo kinh tế nếu các cuộc chiến thương mại tiếp tục.

Hôm thứ 6 vừa qua, ông Trump thêm dầu vào lửa khi đi dọa sẽ áp thuế 20% đối với xe hơi châu Âu nhập khẩu vào Mỹ nếu EU không dỡ bỏ thuế đối với thuế xe hơi Mỹ. Ông Trump đang dẫn đầu một cách tiếp cận đầy khó khăn đối với thương mại, cho biết các chính sách thuế của ông sẽ khiến các gói thỏa thuận thương mại trở nên công bằng hơn, đến cuối cùng sẽ giúp công nhân, nông dân, các nhà sản xuất Mỹ có lợi ích lớn hơn. Nhưng tình trạng này có thể sớm trở thành hiểm họa chính trị cho chính ông khi các chính sách thương mại của ông đang bắt đầu gây thiệt hại cho toàn nền kinh tế Mỹ, bao gồm các khu vực vốn ủng hộ nhiệt thành trên con đường lên làm tổng thống của ông. Các chủ doanh nghiệp trên khắp nước Mỹ lo ngại cho điều tồi tệ nhất và tự hỏi liệu ông Trump, người tự coi mình là nhà đàm phán đại tài, liệu có mang về cái kết đẹp cho nước Mỹ. Dưới đây là thực trạng của một số hàng hóa nông sản và thực phẩm Mỹ đang bị tác động bởi cuộc chiến thương mại.

Whiskey

Để đáp ứng nhu cầu cao đối với rượu whiskey Mỹ trong những năm gần đây, các nhà sản xuất rượu sản xuất rượu bourbon và rye – tiêu thụ trên toàn cầu – nở rộ trên khắp cả nước. Nhưng khi EU áp mức thuế 25% đối với rượu whiskey Mỹ để trả đũa chính sách thuế của ông Trump, đẩy giá loại rượu đặc trưng Mỹ này tăng giá mạnh tại châu lục già.

Đối với các nhà sản xuất rượu nhỏ như Scott Harris, nhà sáng lập Catoctin Creek Distillery tại Purcellville, Va., diễn biến này đã làm hỏng những ngày tháng tươi đẹp. “Chúng tôi mới chỉ bước chân vào thị trường châu Âu và chính sách này ra đời đúng vào thời điểm tồi tệ nhất có thể cho chúng tôi”, ông Harris phát biểu. “Chúng tôi có thể sẽ mất hết các đơn hàng tại châu Âu”. Xuất khẩu sang châu Âu chiếm khoảng 25% tổng doanh số hàng năm của Catoctin Creek, và viễn cảnh một chai whiskey 50 Euro phải tăng thêm chi phí thuế 25% là ác mộng của công ty. Một số nhà sản xuất rượu lớn hơn đã tăng lượng hàng xuất sang châu Âu trước khi chính sách thuế này áp dụng, nhưng đối với các doanh nghiệp nhỏ hơn, chi phí vận chuyển và kho bãi thật sự là một gánh nặng.

Là thành viên đảng Cộng hòa tự nhận là một người ủng hộ thương mại tự do, ông Harris thất vọng với con đường mà đảng ông đang chọn. “Tôi nhớ chỉ 2 năm trước đây, chúng ta nói về chuyện đẩy mạnh hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương để mở cửa các thị trường tại châu Á, nhưng tất cả đang đảo chiều hiện nay. Đây thực sự là một câu hỏi lớn cho chúng tôi”.

Tôm hùm

Phản ứng của châu Âu không phải là duy nhất. Từ tháng 7, Trung Quốc sẽ bắt đầu áp thuế bổ sung 25% đối với tôm hùm Mỹ khi căng thẳng thương mại tiếp diễn và ông Trump đe dọa áp thuế đối với gói hàng hóa Trung Quốc trị giá tới 450 tỷ USD.

Annie Tselikis, giám đốc điều hành Hiệp hội Thương nhân Tôm hùm Maine, cho rằng chính sách của ông Trump đã vô tình giúp cho ngành tôm hùm Canada, vốn không đối mặt với chính sách thuế tương tự khi xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc. Và những nhà kinh doanh tôm hùm Canada đang chuẩn bị thu lợi từ thỏa thuận thương mại mới với EU – thị trường vừa giảm thuế nhập khẩu cho tôm hùm Canada.

Trung Quốc chiếm thị phần khoảng 20% kim ngạch xuất khẩu tôm hùm của Mỹ, và giá trị xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc của Mỹ tăng gấp gần 3 lần trong 2 năm qua, lên 137 triệu USD. “Tôi mong các chính sách thuế này sẽ có thể cứu vãn được để tránh một cuộc khủng hoảng cho ngành tôm hùm và nền kinh tế bang Maine”, bà Tselikis phát biểu. “Về điểm này thì đó thực sự là về việc làm cho người Mỹ”.

Kristan Porter, chủ tịch Hiệp hội ngư dân tôm hùm Maine, cho biết ông đã ủng hộ các nỗ lực đàm phán lại các thỏa thuận thương mại của ông Trump để hỗ trợ ngành công nghiệp Mỹ nhưng hy vọng sẽ không gây thiệt hại cho ngành của ông. “Tôi chắc chắn rằng tất cả đều đang làm những gì có thể và chúng tôi bị kẹt ở giữa. Chúng tôi hy vọng họ sẽ bớt nóng”.

Các loại nam việt quất

Trong vài năm qua, ngành sản xuất nam việt quất đã gặp khó khăn với tình trạng dư cung, và mới chỉ tìm được giải pháp giảm nhẹ tình hình bằng cách xuất khẩu nước ép và quả nam việt quất tới thị trường châu Âu và một số thị trường khác.

Giờ đây, những nông dân sản xuất cam việt quất dường như sẽ không phải là nạn nhân của một cuộc chiến thương mại, phần lớn là bởi Winconsin là một trong những khu vực sản xuất nam việt quất lớn nhất thế giới, đồng thời là bang quê nhà của hạ nghị sỹ Paul D. Ryan, người phát ngôn cho đảng cộng hòa tại Hạ viện.

Giống như phần lớn những nhà làm luật của đảng Cộng hòa, ông Ryan phản đối chính sách thuế trên và muốn tránh một cuộc chiến thương mại. Nhưng các nước khác đều nhắm đến bang của ông và các bang quan trọng khác về mặt chính trị nhằm gây áp lực lên các nhà làm chính sách và ông Trump trước các kỳ bầu cử giữa nhiệm kì. EU đã đưa nam việt quất vào danh sách các hàng hóa là đối tượng chịu thuế mới, đã có hiệu lực và ngành này bắt đầu cảm thấy áp lực ngày càng tăng.

Tom Lochner, giám đốc điều hành Hiệp hội hững người trồng nam việt quất bang Winconsin cho rằng các mức thuế mới này “sẽ làm suy yếu khả năng cạnh tranh của nam việt quất Mỹ trên các thị trường quốc tế. Theo Viện Nam việt quất, một hiệp hội thương mại, xuất khẩu nam việt quất sang châu Âu ước đạt khoảng 127 triệu USD trong năm 2017, và chi phí kinh doanh tăng chắc chắn sẽ làm con số này suy giảm, đẩy nhiều gia đình nông dân vào rủi ro. Terry Humfeld, giám đốc điều hành Viện, cho rằng vẫn còn quá sớm để ước tính tác động, nguyên nhân lựa chọn nam việt quất quá rõ ràng. “Từ khía cạnh chính trị, việc lựa chọn các nông sản này có tác động lớn bởi chúng đều quan trọng về chính trị”, ông Humfeld phát biểu.

Bơ lạc

Việc châu Âu áp thuế lên bơ lạc là một cú tát cho các nhà sản xuất của Peter Pan và Skippy nhưng những nông dân trồng lạc tại các bang nhà của đảng Cộng hòa như Georgia, Alabama, Florida và Mississippi sẽ là những người gặp khó khăn lớn nhất. “Nếu chính sách này tác động lên thị trường bơ lạc thì sẽ tác động lên tất cả chúng tôi”, theo Malcolm Broome, giám đốc điều hành của Hiệp hội những người trồng lạc Mississippi. “Chúng tôi hoàn toàn không muốn bị kéo vào một cuộc chiến thương mại”.

Mỹ và Trung Quốc là những nước xuất khẩu bơ lạc lớn nhất thế giới, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ và chính sách thuế của châu Âu sẽ mang lại cơ hội mở rộng thị phần cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc.

Ông Broome cho biết nhiều nông dân trồng lạc tại bang ông từng ủng hộ lộ trình kinh tế của ông Trump nhưng họ đang theo dõi sát sao cách mà ông Trump xoay xở với các cuộc đàm phán thương mại. “Nếu điều này có thể mang lại chút nào lợi thế cho ông Trump để đạt được mục tiêu thương mại, đó sẽ là một chiến thắng”, ông Broome phân tích. “Nhưng nếu nó không hiệu quả và ông ấy tính toán sai lầm thì đó có thể là một câu chuyện hoàn toàn khác”.