Trong nhiều thời điểm đáng lo ngại, thế giới đã gần như chiến đấu với nhau để giành nguồn lợi thủy sản và những người ưa chuộng thủy sản sản Nhật Bản đang cảm thấy bị thua trong cuộc chiến với các nước cũng khát thủy sản không kém – Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan và Mỹ.

Nhật Bản đang dần thua trong cuộc cạnh tranh và ngày càng khó đảm bảo nguồn cung ổn định cho tiêu dùng hộ gia đình lẫn các nhà hàng. Ngay cả các loại thủy sản không đắt đỏ, được tiêu dùng phổ thông, như cá thu và mực ống, cũng ngày càng vượt ra khỏi túi tiền của người tiêu dùng.

Là quê hương của sushi và sashimi, Nhật Bản từng là nước khai thác thủy sản đứng đầu thế giới, đứng đầu thế giới 16 năm liên tiếp trong hoạt động chế biến thủy sản biển. Nhưng Nhật Bản chưa thể lấy lại vị thế này trong những năm sau đó, và sản lượng thủy sản của nước này, bao gồm thủy sản nuôi, đã giảm từ 12 triệu tấn vào lúc cao đỉnh điểm xuống còn khoảng 4 triệu tấn.

Tiêu dùng các loại loại cá và tôm cua trên đầu người toàn cầu đã tăng hơn gấp đôi trong nửa thế kỷ qua, do ý thức về sức khỏe ngày càng tăng, đặc biệt là đối với người tiêu dùng Mỹ và châu Âu, và nhu cầu đang tăng tại các thị trường mới nổi.

Trung Quốc đã phát triển nhu cầu rất mạnh đối với thủy sản và hiện là thị trường tiêu dùng thủy sản lớn nhất thế giới. Với dân số hơn 1,38 tỷ người, đất nước đông dân nhất thế giới này đã tăng sản lượng khai thác thủy sản biển thêm hơn 20% chỉ trong vòng 5 năm qua. Các nguồn lợi thủy sản ven bờ bị khai thác quá mức và bị tổn thương trước hoạt động công nghệp hóa.

Ngư dân Trung Quốc đang đi khắp thế giới để tìm các nguồn lợi thủy sản mới, và cạnh tranh với ngư dân Nhật Bản, Hàn Quốc tại các nguồn lợi thủy sản biển. Truyền thông Trung Quốc thi thoảng ví đây như phiên bản Tam quốc diễn nghĩa của Trung Quốc khi xưa.

Vào giữa tháng 8 vừa qua, một tàu cá khai thác cá thu đao quay về cảng vào Hanasaki tại Nemuro, Hokkaido vào buổi hoàng hôn. Thuyền đầy chật cá thu đao, cá thu với tổng sản lượng lên tới 700 tấn. Một nhà chức trách cấp cao từ Hiệp hội cá thu đao Hokkaido không vui trước cảnh tượng đó. Những con cá thu đao lấp lánh bạc, trước đây từng nặng trung bình 150 – 180 gr, nay chỉ còn khoảng 120gr, không to bằng cá mòi.

Vấn đề lớn hơn nhiều so với cân nặng của cá. Theo Hiệp hội cá thu đao Nhật Bản, sản lượng khai thác giảm xuống mức thấp kỷ lục 109.000 tấn vào năm 2016 – chỉ bằng một nửa so với năm 2014 và bằng 1/3 so với năm 2008. Nguyên nhân suy giảm sản lượng khai thác là do nhiệt độ nước biển tăng. Trong khi đó, cả Trung Quốc và Đài Loan đều ghi nhận sản lượng khai hác cá thu đao cao kỷ lục.