Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) đưa ra cảnh báo rằng cần phải thử nghiệm thêm vắc xin tả lợn ở châu Phi trong bối cảnh Việt Nam có kế hoạch xuất khẩu vắc xin trong những tháng tới để chống lại dịch bệnh dã gây thiệt hại nghiêm trọng cho chăn nuôi lơn toàn cầu. Lần đầu tiên trên thế giới, vào tháng 7/2023, Việt Nam đã cấp phép cho hai loại vắc-xin virus sống giảm độc lực chống lại bệnh tả lợn, căn bệnh không gây chết người nhưng cực kỳ dễ lây lan ở lợn và đã gây ra sự gián đoạn nhiều lần cho thị trường thịt lợn toàn cầu, trị giá khoảng 250 tỷ USD vào năm 2022, theo nhà cung cấp dữ liệu Research and Markets cho biết.

WOAH cho biết Công ty Cổ phần AVAC Việt Nam, nhà sản xuất một trong hai loại vắc xin, đã không chia sẻ đầy đủ dữ liệu với các nhà nghiên cứu và cơ quan quốc tế. Gregorio Torres, người đứng đầu bộ phận khoa học tại WOAH, kêu gọi các quốc gia quan tâm đến việc sử dụng vắc xin của AVAC tiến hành thử nghiệm riêng trước khi phê duyệt. Vào tháng 10, khi AVAC chuẩn bị công bố các thỏa thuận với các nhà nhập khẩu vắc xin của mình ở Philippines, Indonesia, Malaysia, Ấn Độ và Myanmar, WOAH đã cảnh báo về những rủi ro “từ việc sử dụng vắc xin không đạt tiêu chuẩn”. Torres cho rằng thông báo của Việt Nam đã dẫn đến cảnh báo, nhưng cảnh báo không đề cập trực tiếp những lo ngại về vắc xin cụ thể.

AVAC nói rằng vắc xin của công ty không nguy hiểm và việc sử dụng rộng rãi sẽ chứng minh điều đó. Ông Nguyễn Văn Điệp, giám đốc điều hành của AVAC, nói với Reuters: “Chúng tôi đã chứng minh sản phẩm của mình an toàn và hiệu quả và chúng tôi cần thời gian để chứng minh điều đó với tất cả mọi người, kể cả những người tỏ ra lo ngại”. Ông cho biết công ty đã chia sẻ dữ liệu. Ông Nguyễn Văn Long, Cục trưởng Cục Thú y Việt Nam, cho biết dữ liệu về các thử nghiệm đã được thảo luận trong các hội nghị và cuộc họp quốc tế. Ông Điệp cho biết vắc xin này đã được sử dụng an toàn tại các trang trại ở 17 tỉnh thành của Việt Nam kể từ khi được phê duyệt và doanh số bán hàng ngày càng tăng.

Các nhà khoa học tại Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã phát hiện ra vắc xin AVAC, vắc xin này sau đó được phát triển ở Việt Nam vì loại vi rút này không có ở Hoa Kỳ. Người phát ngôn của USDA nói với Reuters rằng cơ quan này không có quyền truy cập vào dữ liệu thử nghiệm của Việt Nam. Theo ông Torres, “nếu bên nào đó tung ra thị trường loại vắc xin chưa tối ưu thì sẽ ảnh hưởng tới tất cả các bên”, nhấn mạnh rằng sẽ khó đánh giá vắc xin hơn tại các nước đang có dịch, như Việt Nam do vì lợn có thể bị nhiễm virus giảm độc lực trong vắc xin cùng với virus hoang dã.

Các nước đang ráo riết tìm kiếm vắc-xin chống dịch tả lợn châu Phi (ASF), căn bệnh gây ra tỷ lệ tử vong cao ở lợn, dẫn đến thiệt hại nặng nề cho các cơ sở chăn nuôi bị nhiễm bệnh. Trung Quốc cũng đã phát triển một số loại vắc xin nhưng chưa loại nào được phê duyệt thương mại. AVAC đang sản xuất từ 2,5 đến 5 triệu liều mỗi tháng và dự định xuất khẩu 5 triệu liều, đang chờ sự chấp thuận từ các quốc gia nơi công ty đã ký các thỏa thuận thương mại, ông Điệp cho biết và lưu ý rằng việc bật đèn xanh từ Philippines có thể đến vào đầu năm tới.

Giao dịch thương mại?

Ông Torres cho biết cơ quan này đang thảo luận về một tiêu chuẩn toàn cầu mới để đánh giá vắc xin ASF và có thể sẽ được phê duyệt vào tháng 5/2024 tại đại hội đồng WOAH. Tổ chức liên chính phủ có trụ sở tại Paris có 183 quốc gia thành viên. Tiêu chuẩn này sẽ không bắt buộc vì các cơ quan quản lý quốc gia quyết định phê duyệt, nhưng nó có thể dẫn đến các hạn chế thương mại đối với các quốc gia xuất khẩu thịt lợn tiêm phòng cho lợn bằng các mũi tiêm dưới tiêu chuẩn.

Vắc xin AVAC đã được thử nghiệm ở Philippines với lượng 300.000 liều. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Philippines, cơ quan chịu trách nhiệm phê duyệt vắc xin, đã không trả lời yêu cầu bình luận. Thứ trưởng Nông nghiệp Philippines Deogracias Victor Savellano nói với Reuters rằng nước ông vẫn chưa phê duyệt hoặc mua vắc-xin này, lưu ý rằng sự cho phép của cơ quan quản lý rất quan trọng đối với an ninh lương thực, vì nước này phải đối mặt với tình trạng khẩn cấp quốc gia do sự lây lan của ASF. Các cơ quan quản lý từ Ấn Độ, Indonesia, Myanmar và Malaysia đã không trả lời yêu cầu bình luận.

USDA cho biết loại vắc xin ASF thứ hai được phê duyệt, do Cục Thú y Trung ương Navetco của Việt Nam sản xuất trên nền tảng của USDA, đã chia sẻ dữ liệu thử nghiệm tích cực và đang được thử nghiệm tại Cộng hòa Dominica. Navetco đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Theo Reuters