Theo Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo thái Lan, xuất khẩu gạo của nước này sang Philippines dự báo tăng gấp đôi trong năm 2023, do Việt Nam đối mặt với nhiều rào cản nguồn cung.

Năm 2022, nhập khẩu gạo của Philippines chạm mức 3,7 triệu tấn, là nước nhập khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới. Con số này có thể sẽ duy trì tương đương trong năm 2023. Philippines đang chật vật trong lạm phát và thiếu hụt hàng loạt loại thực phẩm, dự báo sẽ sản xuất khoảng 12,4 triệu tấn gạo, thấp hơn nhiều so với tiêu dùng nội địa ở mức 15,8 triệu tấn, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ. Trong cơ cấu nhập khẩu gạo của Philippines trong năm 2022, khoảng 90% kim ngạch tới từ Việt Nam – nước cung cấp gạo truyền thống cho Phillipines trong vài thập kỷ nhờ giá cả cạnh tranh và quan hệ thương mại song phương bền chặt. Phần còn lại Philippines nhập khẩu gạo từ Thái Lan. “Năm 2023, Philippines được dự báo sẽ tăng mua gạo từ Thái Lan do sản lượng gạo của Việt Nam giảm”, theo ông Chookiat Ophaswong, chủ tịch danh dự của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan.

Đất trồng lúa niên vụ 2022-2023 tại Việt Nam giảm 3% so với niên vụ trước, có thể đẩy sản lượng gạo giảm 1% xuống còn 27 triệu tấn. Tiêu dùng nội địa dự báo ở mức 21,5 triệu tấn trong năm 2023, không đổi so với năm 2022 và còn dư khoảng 6 triệu tấn gạo khả dụng xuất khẩu trong năm 2023, so với mức 7,1 triệu tấn trong năm 2022. Trong khi đó, hạn hán cùng hệ thống thủy lợi nghèo nàn kìm hãm sản xuất lúa gạo tại Campuchia từ cuối năm 2022. “Trong vài năm qua, Việt Nam có nguồn cung gạo ổn định nhờ khoảng 1 tấn gạo buôn lậu từ Campuchia vào Việt Nam, giúp kim ngạch xuất khẩu Việt Nam duy trì trong khoảng 7 – 8 triệu tấn mỗi năm”, ông Chookiat cho hay. “Nhưng năm nay thì không còn nguồn cung gạo Campuchia để thúc đẩy xuất khẩu gạo Việt Nam”.

Với nguồn cung có phần hạn chế, trong tháng 1/2023, xuất khẩu gạo Việt Nam chỉ đạt khoảng 400.000 tấn, giảm tới 20,9% so với cùng kỳ năm 2022, theo Bộ NNPTNT cho hay. Ngược lại, Thái Lan dự báo có năm sản xuất gạo bội thu khi các hồ chứa nước trên khắp cả nước ở mức hoặc xấp xỉ công suất tối đa, giúp canh tác lúa gạo mở rộng. Niên vụ 2022 – 2023, sản lượng gạo của nước này đạt khoảng 20,2 triệu tấn, tăng so với mức 19 triệu tấn của niên vụ trước. Tiêu dùng nội địa chỉ ở mức 12 triệu tấn nên phần còn lại khả dụng xuất khẩu.

Các nhà giao dịch và xuất khẩu cho hay Philippines cũng đã tiếp cận các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, hy vọng đảm bảo nguồn cung gạo cho quý 2 sắp tới. Sự chuyển dịch của Philippines sang một nhà cung cấp mới diễn ra khi chính phủ nước này nỗ lực kìm hãm giá gạo giữa bối cảnh lạm phát lên mức cao nhất trong 14 năm. Trong tháng 1/2023, lạm phát chạm mức 8,7% - mức cao nhất ghi nhận từ tháng 11/2008, một phần do giá thực phẩm tăng. Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. đã đồng thuận tăng nhập khẩu nông sản như đường và hành do nguồn cung nội địa thiếu hụt. “Tình hình này buộc chính phủ phải tăng nhập khẩu gạo Thái Lan để đáp ứng nhu cầu và kìm hãm lạm phát”, theo một nhà giao dịch tại Thái Lan. Nhu cầu mạnh từ Philippines được kỳ vọng sẽ giúp tăng gấp đôi xuất khẩu gạo Thái Lan sang thị trường này, từ 180.000 tấn năm 2022 lên 300.000 tấn năm 2023.

Ngay cả với nhu cầu mới đến từ Philippines và các đơn hàng bình thường từ Trung Đông, Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu gạo năm 2023 sẽ ở mức 7,5 triệu tấn, gần như không đổi so với mức 7,6 triệu tấn trong năm 2022. “Đây là một dự báo khá thận trọng”, ông Chookiat nhận định. “Thực tế chúng tôi có tới khoảng 8,2 triệu tấn gạo khả dụng xuất khẩu do có thể canh tác quanh năm”. Ông cho biết thêm Hiệp hội đang theo dõi tình hình và sẽ nâng dự báo xuất khẩu năm 2023 nếu thấy sản xuất nội địa tăng hoặc có nguồn nhu cầu mới.

Theo Nikkei Asia