Với ngày càng nhiều người làm việc tại nhà trong đại dịch COVID-19, tiêu dùng cà phê hòa tan tăng mạnh tại Nhật Bản; trái lại, tiêu dùng cà phê pha đắt tiền suy giảm mạnh. Diễn biến này đẩy nhu cầu cà phê Robusta – chủ yếu sử dụng để sản xuất cà phê hòa tan – tăng cao. Doanh số cà phê Arabica chất lượng cao – thường dùng trong các quán cà phê – giảm. Xu hướng này mang lại lợi ích cho Việt Nam – nước sản xuất cà phê Robusta lớn nhất thế giới – giúp Việt Nam thế chân Brazil, trở thành nước cung cấp cà phê lớn nhất cho thị trường Nhật Bản.

Giá cà phê Robusta trên sàn giao dịch Luân Đôn tăng mạnh lên mức cao nhất trong 18 tháng, trong khi giá cà phê Arabica giao dịch yếu. Giá cà phê Robusta giao tháng 9 dao động trong khoảng 1.480 USD/tấn trên sàn Luân Đôn, tăng 9% so với hồi đầu năm, sau khi chạm mốc 1.554 USD/tấn hồi đầu tháng 9. Tại New York, giá cà phê Arabica giao ngay dao động ở 1,2 USD/lb, giảm 5% trong cùng kỳ so sánh. Đại dịch đã dịch chuyển mạnh tiêu dùng cà phê theo hướng tiêu dùng tại hà. Giá cả hai loại cà phê bắt đầu tăng từ đầu mùa hè khi tốc độ lây lan của virus chậm lại, sau đó xu hướng giá phân đôi.

Cơ quan Tình trạng Khẩn cấp của Nhật Bản thông báo hồi tháng 4 về việc đóng cửa các quán cà phê và nhà hàng trên khắp cả nước, buộc Starbucks Coffee Japan phải tạm ngừng hoạt động tại khoảng 1.100 cửa hàng. Việc đóng cửa này đã làm giảm mạnh nhu cầu cà phê Arabica.

Trong 2 loại cà phê phổ biến nhất này, cà phê Arabica được công nhận rộng rãi là có chất lượng cao hơn nhờ mùi thơm, hương vị và chất lượng nói chung, được sử dụng chủ yếu trong nhà hàng và các quán cà phê. “Ngay cả sau khi tình trạng khẩn cấp được dỡ bỏ, lưu lượng khách hàng tại các quán cà phê và nhà hàng vẫn chưa phục hồi hoàn toàn, duy trì nhu cầu cà phê Ârabica ở mức yếu”, theo bà Masaomi Arakawa, lãnh đạo mảng kinh doanh cà phê tại . Ishimitsu & Co., một nhà phân phối có trụ sở tại Kobe.

Ngược lại, nhu cầu cà phê Robusta – loại cà phê rẻ hơn, đắng hơn, thường dùng trong các sản phẩm cà phê hòa tan - ở mức cao do COVID-19 khiến mọi người ở nhà nheièu hơn. Nhu cầu cà phê hòa tan tăng vọt, theo Ajinomoto AGF, một nhà chế biến thực phẩm. Việt Nam là nước nhà cung cấp cà phê chưa rang hàng đầu cho thị trường Nhật Bản trong 7 tháng đầu năm 2020, theo dữ liệu thương mại cho thấy. Trong 7 tháng đầu năm 2020, Nhật Bản đã nhập khẩu tổng cộng 67.392 tấn cà phê chưa rang từ Việt Nam, tăng 26% so với cùng kỳ năm 2019.

Đồng thời, nhập khẩu cà phê từ Brazil, chủ yếu là cà phê Arabica, giảm mạnh 40% trong cùng kỳ so sánh xuống còn 63.850 tấn. Nhập khẩu cà phê từ Việt Nam vượt qua Brazil – nước giữ vị trí số 1 trong nhiều năm – lần đầu tiên và có khả năng sẽ duy trì thứ bậc này trong suốt cả năm 2020, theo nhận định của ông Shiro Ozawa, nhà tư vấn tại hãng giao dịch cà phê đặc sản Wataru & Co có trụ sở tại Tokyo. “Đây là một thời điểm lịch sử”.

Cà phê Robusta ít chịu thiệt hại bởi vật hại và dịch bệnh hơn cà phê Arabica. Ngoài ra, cây cà phê Robusta cũng bền bỉ hơn cây cà phê Arabica, có thể sinh trưởng và cho thu hoạch ở vĩ độ thấp. Các yếu tố này đã thúc đẩy tỷ trọng cà phê Robusta trên thị trường toàn cầu trong những năm gần đây. Trong hơn 4 thập kỷ qua, tỷ trọng cà phê Robusta trong tổng sản lượng cà phê toàn cầu tăng gấp đôi, từ 20% lên 40%, trong khi tỷ trọng cà phê Arabica giảm từ 80% xuống còn 60%, theo Wataru and Co. Nhưng giá cà phê Robusta có thể duy trì thấp hơn giá cà phê Arabica trong thời gian dài. Tăng trưởng sản lượng cà phê Robusta khiến nguồn cung cà phê này tràn ngập thị trường.

Sản lượng cà phê thế giới niên vụ 2020-21 dự báo tăng 5,5% so với niên vụ trước, lên 176,085 triệu bao loại 60kg, theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ. Ngược lại, tiêu dùng cà phê dự báo đạt 166,284 tấn, chỉ tăng 1,4% trong cùng kỳ so sánh. Nếu dự báo này chính xác, sản xuất sẽ vượt tiêu dùng trong năm thứ 3 liên tiếp. “Thị trường sẽ dư cung trong 1 – 2 năm tới”, theo Kazuyuki Kajiwara, giám đốc điều hành tại nhà giao dịch Marubeni. “Nếu giá giảm và duy trì ở mức thấp, một bộ phận nông dân sẽ ngừng sản xuất”, đặc biệt tại các khu vực trồng cà phê Arabica có chi phí cao.

Theo Nikkei Asian Review