Khi sản xuất gạo thơm chất lượng cao đang giảm, Thái Lan đang tìm cách phát triển sản xuất thêm nhiều giống lúa gạo để cạnh tranh với các nước xuất khẩu gạo khác như Việt Nam và Ấn Độ. Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan đang nỗ lực khuyến khích nông dân đa dạng hóa giống lúa họ trồng, bằng cách hỗ trợ giá thu mua cao hơn giá thị trường đối với giống lúa gạo cấp trung, mềm cơm, hiện đang có nhu cầu cao tại Trung Quốc và các thị trường lớn khác tại châu Á, theo chủ tịch Hiệp hội Charoen Laothamatas cho hay.

Trong năm đầu tiên triển khai cơ chế này, các nhà xuất khẩu kỳ vọng thu mua được tổng cộng khoảng 5.000 tấn gạo trắng hạt dài, cấp trung, một loại gạo vừa tiền mà Hiệp hội dự báo sẽ có nhu cầu cao. “Loại gạo này không thơm, nhưng lại mềm và vừa miệng nhiều khách hàng tại châu Á. Chúng tôi kỳ vọng loại gạo này sẽ giúp chúng tôi tăng thị phần tại khu vực châu Á về dài hạn”, ông Charoen cho hay. 13 triệu nông dân trồng lúa thu nhập thấp của Thái Lan hình thành nên một nhóm cử tri lớn, và sẽ thường đẩy sự ủng hộ của họ tới các chính trị gia hứa hẹn về các chính sách tài khóa mở rộng.

Chính phủ Thái Lan và Hiệp hội dự báo xuất khẩu gạo của nước này năm 2018 sẽ đạt mức cao 11 triệu tấn nhờ nhu cầu cao trên thị trường quốc tế. Nhưng bất ổn trong sản xuất đang gây sức ép lên triển vọng dài hạn của ngành gạo. Sản xuất lúa gạo trắng cao cấp của Thái Lan giảm tới 40% trong năm 2018 do thời tiết bất lợi. Loại gạo đặc trưng này của Thái Lan đưa nước này ra khỏi thị trường gạo cấp thấp đang do Việt Nam và Ấn độ thống trị nhưng chỉ có thể trồng tại một khu vực nhất định tại đông bắc Thái Lan, khiến sản xuất loại gạo này trở nên rất thất thường theo điều kiện thời tiết. Loại gạo cao cấp này có tên là Hom Mali theo tiếng Thái và gạo jasmine trên thị trường thế giới, thường được tiêu thụ tại các nhà hàng cao cấp ở Trung Quốc, Singapore, và Hong Kong, cũng như những nhà hàng Thái Lan tại châu Âu. Tổng sản lượng lúa gạo Hom Mali của Thái Lan dự báo giảm từ mức 6,1 triệu tấn năm 2017 xuống còn 4 triệu tấn năm 2018, theo dự báo của Hiệp hội. Nguồn cung giảm đẩy giá gạo Hom Mali Thái Lan lên mức cao kỷ lục 1.200 USD/tấn so với mức giá thông thường 800 USD/tấn. Theo ông Charoen, xuất khẩu gạo thơm của Thái Lan đã giảm 20% từ đầu năm 2018 đến nay.

Nhập khẩu gạo thơm Hom Mali Thái Lan của thị trường Trung Quốc đại lục giảm 35% trong khi Hong Kong giảm 14%. “Do giá tăng và biến động tỷ giá bất lợi, chúng tôi không thể cạnh tranh với Việt Nam và Ấn Độ trong phân khúc gạo thường tại các thị trường cấp thấp. Đồng thời, sản xuất gạo cao cấp lại không ổn định, chúng tôi cần phải đa dạng hóa sản xuất để đáp ứng nhu cầu đa dạng, nhằm giữ thị phần của mình”.

Ông Charoen chỉ ra rằng đây là năm đầu tiên trong vài thập kỷ mà những thay đổi trên thị trường và khẩu vị người tiêu dùng buộc cả các nhà xuất khẩu và nông dân phải thay đổi để thích ứng. “Khởi đầu có thể chỉ một số ít nông dân nhưng nếu khởi đầu tốt thì chúng tôi sẽ khuyến khích nông dân sản xuất các loại gạo khác để tăng thị phần trong tương lai, đặc biệt là tại Trung Quốc và các thị trườn truyền thống khác tại châu Á”, ông Charoen cho biết thêm.