Trong thế giới của chocolate, một điều gì đó đã thay đổi trong thập kỷ qua, tinh tế như dư vị anh đào của nấm truffle hảo hạng. Tại các quán cà phê ở Luân Đôn và các cửa hàng tại Tokyo, những người sành ăn đang tìm kiếm những thanh chocolate mới xuất hiện từ Việt Nam – một đất nước vốn nổi tiếng với xuất khẩu cà phê và gạo. Và ít có ai tạo nên được một bước tiến dài đến như vậy để giới thiệu sản phẩm cacao đến từ Việt Nam như Marou. Nhà sản xuất chocolate này đã tạo ra một hành trình với những lợi thế của một  một công ty mới nổi ở Thung lũng Silicon, bằng những cuộc hành trình xe máy, thâm nhập vào các bếp ăn gia đình lẫn các giải thưởng quốc tế.

Marou thành lập năm 2011 bởi một cặp bạn người Pháp – những người đã đi từng bước từ cuốc đất trồng cây cacao tại vùng quê Việt Nam để thử nghiệm, tới đưa những thanh chocolate đươc bọc trong bao bì đầy màu sắc tới 32 nước. Sau một thập kỷ phát triển, Marou đang tìm kiếm mục tiêu tiếp theo. Marou đạt mục tiêu mở rộng gấp 5 lần mạng lưới hộ gia đình sản xuất nhỏ. Từ Thượng Hải tới Singapore, công ty có kế hoạch tiến ra nước ngoài với Maison Marou – một thương hiệu chocolate mà người tiêu dùng có thể dùng cho các cuộc họp kinh doanh hay xem một máy xem một máy rang cà phê xoay trinitario cấp công nghiệp. Tuần trước, công ty đã nhận được vòng đầu tư mới từ Mekong Capital, và sẽ sử dụng khoản vốn đầu tư với quy mô chưa tiết lộ này nhằm chiếm lĩnh thị trường nội địa. “Người Việt Nam thích chocolate nhưng họ chỉ coi đây như một phụ gia thực phẩm, như trong bánh ngọt hoặc trong một chiếc bánh Choco Pie”, theo đồng sáng lập Vincent Mourou cho hay.

Ông và đồng sáng lập người Nhật – Pháp tên là Sam Maruta, đã làm điều chưa ai làm trước đây: chiết xuất một loại hạt vốn chưa từng được chú ý tại Việt Nam và thuyết phục những khách hàng nước ngoài trả một mức giá cao cho một sản phẩm mang tính thủ công cao. Nhưng đối với người tiêu dùng trong nước, giá và khẩu vị là các rào cản lớn. Tại một đất nước mà người tiêu dùng thường ăn tráng miệng bằng bưởi hay ổi, một thanh chocolat 75% cacao đen là một sự thay đổi quá lớn. Đồng thời, trong khi người ta có thể ăn một bát phở chỉ với giá 2 USD thì một thanh chocolate 5 USD là quá cao.

Marou sẽ bán socola cho người Việt Nam thông qua những đồ uống ngọt ngào, các lớp nếm thử, các tiệm bánh ngọt và các chuyến dã ngoại. Đồng thời, công ty sẽ cho ra mắt dòng sản phẩm mới cho mùa thu: các thanh chocolate cỡ nhỏ hơn, cùng với các loại hạt hoặc trái cây. Sau đó, công ty sẽ phân phối hàng loạt các sản phẩm bánh kẹo chocolate mặc dù các quán cà phê của thương hiệu này vốn đã bán macaroon, brownie, và hàng loạt các sản phẩm khác ngoài kẹo và các đồ uống. Các quán cà phê này sẽ là cú mở màn cho Marou ở nước ngoài ngay sau đại dịch, theo ông Mourou cho biết thêm Nhật Bản và Hong Kong sẽ là những thị trường đầu tiên. “Chúng tôi có nhiều bên đề xuất làm đối tác”.

Ông đưa tay chỉ quanh Maison Marou, một loạt các màu sắc từ những quả bóng đá rực rỡ của cacao (để trưng bày) đến ống hút có thương hiệu và các bộ trò chơi trên bàn (để bán). Trong lúc thưởng thức món đồ của mình, các thực khách chiêm ngưỡng những máy rang xoay đều và nhân viên đóng dấu lên những thanh chocolate có nguồn gốc đơn nhất. Như ông Mourou mô tả: “Mỗi cửa hàng thực sự là một nhà máy thu nhỏ của chính nó”.

Việt Nam chưa bao giờ là một thế lực trong ngành chocolate. Các nhà sản xuất chocolate Bỉ và Thụy Sĩ cũng không có mối đe dọa nào mới và Tây Phi vẫn là nguồn cung cacao nguyên liệu áp đảo. Xuất khẩu cacao của Ghana năm 2019 đạt 1,8 tỷ USD, so với mức chỉ 5,3 triệu USD của Việt Nam, theo UNComtrade. Dù vậy, mức kim ngạch xuất khẩu của Ghana vẫn tăng gấp đôi năm 2009 và ngành chế biến của họ ít tiềm năng nên cơ hội của Việt Nam vanã mở rộng.

Tòa án Tối cao Mỹ cũng đang thụ lý một vụ kiện chống lại các tập đoàn chocolate lớn bị cáo buộc sử dụng lao động trẻ em tại Bờ Biển Ngà. Ông Mourou cho rằng những vấn đề lao động này là một động lực tiêu cực cho giá cacao rẻ, trong khi các nhà chức trách Việt Nam đang khuyến khích các nhà sản xuất tiến tới nguồn cacao bền vững hơn. Một nghiên cứu học thuật gần đây tính toán mức độ phá rừng do tiêu thụ tại các nước giàu, phát hiện thấy trung bình 4 cây bị đốn hạ hàng năm trên mỗi người tiêu dùng. Ví dụ, nhập khẩu chocolate của Đức gây ra mất rừng tại Ghana và Bờ Biển Ngà.

Marou hiện đang giúp phát triển một dự án nông lâm nghiệp, trồng cây cacao xen canh thay vì đốn hạ các cây khác, tại Madagui, cách thành phố Hồ Chí Minh 100km về phía đông nam. Dự án cũng sẽ đón tiếp khách du lịch khi mở cửa. Công ty cũng đang tìm kiếm nông dân để hợp tác trực tiếp, đặt mục tiêu bao phủ 1.000ha trong vòng 10 năm, tăng gấp 5 lần so với hiện nay. Ông Mourou hy vọng đây sẽ là sự khởi đầu của một giai đoạn năng suất hơn và bền vững hơn trong ngành chocolate toàn cầu. “Việt Nam sẽ sớm đi trước trong áp dụng chiến lược này”, ông cho biết. “Nông dân Việt Nam được đào tạo và họ đang chuyển đổi”.

Ông là một người đối thoại đầy cảm xúc, giang rộng cánh tay khi mô tả đợt thu mua lớn đầu tiên của công ty, một máy xay ướt và những ngày tháng đầu khởi nghiệp với Maruta. 10 năm trước, vào tháng 2, 2 người bạn đứng quanh những bức tường đen và quầy đá cẩm thạch của căn bếp Maruta bên sông Sài Gòn. Họ nghiền hạt cacao, chở từ Bà Rịa về nhà bằng xe máy, thành bột có vị hạt, đậm và bùi. Trong những tháng tiếp theo, họ có thêm nhiều thử nghiệm và nhiều lô cacao khác – biến thể thành 50 lần và trữ lạnh trong tủ rượu – cho tới khi họ tìm thấy một hương vị để khởi phát một doanh nghiệp mới.

Từ đó, Marou đã đạt được một số giải thưởng, bao gồm Academy of Chocolate Award, và rộng hơn là trên khắp đất nước Đông Nam Á, khoảng 20 nghệ nhân chocolate khác đã mọc lên, từ Belvie đến Vietnam Chocolate House. Chocolate là “thứ gì đó mang đến niềm vui cho mọi người, khiến mọi người cảm thấy hạnh phúc”, ông Mourou nói. “Đó là một trong số ít những điều mà phần lớn mọi người sẽ đều đồng ý”.

Theo Nikkei Asia Review