Giá hạt tiêu giảm, cạnh tranh mạnh và các rào cản kỹ thuật đang đẩy ngành hạt tiêu Việt Nam vào thế bí. Mặc dù sản lượng và xuất khẩu hạt tiêu tăng mạnh trong những tháng đầu năm 2019, nông dân tại huyện Bù Đốp tỉnh Bình Phước vẫn không vui.

Ông Nguyễn Văn Hạnh, một nông dân cho biết giá hạt tiêu giảm liên tục trong 5 năm qua và ông càng thu hoạch nhiều hạt tiêu thì thua lỗ càng nặng. “ Nếu giá không tăng sau 2 năm, tôi sẽ phải chuyển sang loại cây trồng khác”, ông cho biết. Ông Hạnh không phải là người duy nhất trong tình cảnh này. Nợ ngân hàng, giá vật tư nông nghiệp tăng và giá hạt tiêu giảm đều đang đè nặng lên nông dân.

Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công thương trong báo cáo mới nhất, chỉ ra rằng cạnh tranh mạnh, các rào cản kỹ thuật và giá hạt tiêu giảm đang khiến sản xuất hạt tiêu nội địa suy yếu. Nguồn cung toàn cầu gây áp lực giảm lên giá hạt tiêu. MOIT cho biết trong nửa đầu năm 2019, xuất khẩu hạt tiêu Việt Nam đạt 177.000 tấn, trị giá 452 triệu USD, tăng 34% về lượng nhưng giảm 0,11% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Xuất khẩu hạt tiêu sang Mỹ, Ấn Độ và Pakistan, các thị trường chhính của hạt tiêu Việt Nam, tăng mạnh nhưng giá trị xuất khẩu giảm đáng kể. Xuất khẩu hạt tiêu sang Mỹ - thị trường chiếm thị phần 15,6% là một ví dụ, khi tăng 17,5% về lượng nhưng giảm 11,2% về giá trị.

Trong khi đó, diện tích trồng hạt tiêu tại Việt Nam tăng nhanh trong vài năm qua, từ 51.000 ha trong năm 2010 lên 153.000ha trong năm 2017, tăng gấp 3 lần trong 7 năm, theo dữ liệu từ Bộ NNPTNT. Trong khi giá bán giảm 30%, chi phí sản xuất hạt tiêu năm 2018 tăng 10% so với năm 2017.

5 năm trước, Việt Nam dẫn đầu ngành hạt tiêu thế giới về năng suất và sản lượng. Tuy nhiên, vị thế này đang bị lung lay bởi sự nổi lên của Brazil, Ấn Độ và Indonesia. Brazil là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Việt Nam bởi 80% xuất khẩu hạt tiêu của nước này đạt các tiêu chuẩn hữu cơ.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng FTAs và cắt giảm thuế mạnh là không đủ để Việt Nam tăng xuất khẩu hạt tiêu. Bộ NNPTNT cảnh báo các nước thành viên CPTPP và EU đặt ra các tiêu chuẩn rất khắt khe về chất lượng sản phẩm. “Các rào cản kỹ thuật trong FTAs, nhưng các yêu cầu vệ sinh và dư lượng thuốc BVTV (SPS) là các rào cản lớn đối với ngành hạt tiêu Việt Nam”, theo Hiệp hội Hạt tiêu Việt Nam phân tích.